پل‌های تاریخی لرستان 
پل‌های تاریخی لرستان (خرم آباد)، طبق گفته باستان‌شناسان بعد از اهرام ثلاثه مصر بزرگترین بناهای سنگی جهان محسوب می‌شوند که باستان‌شناسان بزرگ جهان در بازدید از این پل‌ها هر کدام به عظمت و ویژگی خاص آنها اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال بزرگترین دهانه معماری جهان باستان در پل «گاومیشان» پلدختر قرار دارد که از طاق کسری ایوان مدائن عریض‌تر است و بلندترین پل جهان باستان «کلهر» معمولان است که در تنگنای عرض دره‌ای ۹۱ متری با ارتفاع بیش از ۲۶ متر احداث شده است.
به گزارش پایگاه لرم و به نقل از خبر گزاری مهر لرستان ،استان لرستان با موقعیت استراتژیک خود همواره در طول تاریخ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های شمال به جنوب کشور مطرح بوده به‌طوری‌که این استان در دوره مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در مسیر هگمتانه – شوش در موقعیت ویژه‌ای قرار داشته و پل کشکان نیز در ۵۰ کیلومتری جنوب خرم‌آباد در این مسیر احداث‌شده است.
پل‌های گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پلدختر، کلهر، کشکان و شکسته ازجمله پل‌های تاریخی لرستان هستند که بیش از هزار و ۴۰۰ سال قدمت تاریخی دارند و از معماری و هنر و پل‌سازی منحصربه‌فرد برخوردارند.
منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی دنیا
تعداد زیادی از این پل‌های حیرت‌انگیز با طول بیش از ۲۰۰ متر و چشمه طاق‌هایی به طول بیش از ۳۰ متر جلوه‌هایی از فناوری و معماری پیشینیان خردمند این دیار را به نمایش گذارده‌اند.
به‌عنوان‌مثال پل تاریخی «کشکان» دارای پایه‌هایی به مساحت بیش از ۲۰۰ متری و همچنین ارتفاع بلندی به‌اندازه یک ساختمان ۱۲ طبقه است که مساحت پایه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.
همچنین پل «شکسته» لرستان نیز که متعلق به دوره ساسانی است تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل شکسته استان لرستان است.
پل «گاومیشان» نیز از دیگر پل‌های منحصربه‌فرد لرستان است که ویژگی خاص آن مربوط به دهانه این پل است به‌طوری‌که پل گاومیشان بزرگترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است.
عظمت و موقعیت قرارگیری پل تاریخی «پلدختر» و همچنین «سلسله بودن» پل تاریخی «کلهر» ازجمله ویژگی‌های خاص این بناهای تاریخی است که در مورد هیچ پل دیگری در دنیا صادق نیست.
پل‌های تاریخی ثبت جهانی و مرمت
همچنین ویژگی منحصربه‌فرد دیگر پل تاریخی «کلهر» این است که متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی بوده به‌طوری‌که پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاریخی است.
این در حالی است که پایتخت پل‌های تاریخی ایران سال‌هاست چشم‌به‌راه تحقق وعده جهانی‌شدن این پل‌های شگفت‌انگیز است و به‌رغم گذشت سال‌ها از قرارگیری این آثار در فهرست موقت جهانی هنوز استان لرستان باوجود ظرفیت غنی میراث تاریخی و فرهنگی موفق به ثبت هیچ اثری در فهرست جهانی نشده است.
یکی دیگر از مصائب و مشکلات این بناهای تاریخی لرستان مرمت آنها به خصوص بعد از وقوع سیلاب سال ۹۸ است، موضوعی که متأسفانه به دلیل عدم اختصاص اعتبارات لازم همچنان مغفول مانده و نیازمند اختصاص اعتبارات در سطح ملی و کلان است.
استحکام بخشی پل‌های تاریخی
عطا حسن پور مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در این رابطه اظهار داشت: طبق گفته باستان‌شناسان پل‌های تاریخی لرستان بعد از اهرام ثلاثه مصر بزرگترین بناهای سنگی جهان محسوب می‌شوند که باستان‌شناسان بزرگ جهان در بازدید از این پل‌ها هر کدام به عظمت و ویژگی خاص آنها اشاره کرده‌اند.
وی عنوان کرد: به عنوان مثال بزرگترین دهانه معماری جهان باستان در پل «گاومیشان» پلدختر قرار دارد که از طاق کسری ایوان مدائن عریض‌تر است و بلندترین پل جهان باستان «کلهر» معمولان است که در تنگنای عرض دره‌ای ۹۱ متری با ارتفاع بیش از ۲۶ متر احداث شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان تصریح کرد: لرستان تنها پایگاه ملی پل‌های تاریخی کشور محسوب می‌شود و تعداد ۱۰۰ پل تاریخی لرستان در فهرست موقت میراث جهانی قرار دارند، همچنین در کل ایران فقط سه دهنه پل دارای کتیبه هستند که دو مورد از آن شامل پل» کلهر» معمولان و «کشکان» خرم‌آباد است و هر پایه از پل «کشکان» به اندازه یک آپارتمان عظمت و ماندگاری دارند.
حسن پور افزود: بزرگترین سازه‌های آبی تاریخی لرستان پل‌ها هستند که متأسفانه در سیل اخیر دچار خسارت شدند لذا برای استحکام‌بخشی آنها نیازمند تخصیص اعتبارات کلان ملی هستیم، از طرفی بروز همین سیل را گواهی بر استواری پایدار شاهکار پل‌های تاریخی لرستان دیدیم که فقط یک پایه از پل تاریخی «کشکان» کج شد و مابقی با خسارت جزئی هنوز استوار هستند.
اعتبارات قطره چکانی پل‌های تاریخی
علی مصطفی نژاد مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان نیز در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: لرستان حدود ۱۰۰ پل تاریخی دارد، از این تعداد حدود ۸۰ پل به ثبت ملی رسیده است.
وی با بیان اینکه قبل از اینکه پایگاه پل‌های تاریخی در لرستان ایجاد شود، ۱۲ پل تاریخی لرستان در فهرست میراث ملی ثبت شده بود عنوان کرد: از سال ۸۳ که پایگاه تخصصی پل‌های تاریخی لرستان به عنوان تنها پایگاه تخصصی کشور در این استان تأسیس و راه اندازی شد، تا کنون ۸۰ پل تاریخی لرستان به ثبت ملی رسیده است.
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان با تاکید بر اینکه برنامه داریم که این تعداد به ۱۰۰ پل برسند تصریح کرد: لرستان تنها پایگاه تخصصی پل‌های تاریخی کشور را دارد و این امر خودش یک مزیت به حساب می‌آید.
مصطفی نژاد در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه کار این پایگاه، نگاه تخصصی به مرمت، نگهداری، حفاظت، آسیب شناسی و معرفی پل‌های تاریخی لرستان است گفت: خوشبختانه این پایگاه تا کنون عملکرد خوبی داشته و این در حالیست که اعتبارات بسیار بسیار اندک و قطره چکانی است.
وی بیان داشت: اقدامات و برنامه‌هایی که روی پل‌های تاریخی لرستان صورت گرفته کاملاً تخصصی و بر اساس منشورهای بین المللی مرمت است.
زخم سیلاب بر پل‌های تاریخی
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان در ادامه سخنان خود با بیان اینکه این پل‌ها به جهت تعدادی که دارند و همچنین در قرار گیری در تمام دوره‌های تاریخی، بناهای منحصر به فردی به حساب می آیند ادامه داد: لرستان در مسیر شریان‌های راهی بوده و ناگزیر بوده‌اند که از این منطقه عبور کنند، این منطقه نیز رودهای بسیار خروشانی داشته و در این راستا این پل‌ها احداث شده‌اند، طبیعت منطقه نیز ایجاب می کرده که این پل‌ها، پل‌های بزرگی باشند.
مصطفی نژاد با بیان اینکه قبل از وقوع سیلاب ۹۸، این پل‌ها آسیب دیده بودند، عظمت و بزرگی آنها به گونه‌ای بوده که دولت نتوانسته‌اند مرمت مطلوبی روی آنها انجام دهند افزود: بر اساس برخی کارشناسان سیلاب سال ۹۸، در ۵۰۰ سال گذشته بی سابقه بوده است، همین سیلاب با همین شدت و بی سابقه بودن بیشترین آسیب را به مسیر رودخانه داشت.
وی افزود: رودها خروشان و سرکش شدند، در مسیر این رودها نیز پل‌های تاریخی بودند که بیشترین آسیب و لطمه را در جریان این سیلاب، پل‌های تاریخی دیدند.
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان با بیان اینکه پل‌های تاریخی استان در سیلاب ۹۸ آسیب جدی دیدند گفت: برخی پایه‌های پل‌ها در آب غوطه ور شدند، برخی طاق‌های پل فرو ریختند، برخی پایه‌ها کج شدند، درواقع می‌توان گفت که سیلاب ۹۸، پل‌های تاریخی لرستان را زخمی کرد.
رفع خطر از پل‌های تاریخی
مصطفی نژاد در ادامه سخنان خود با بیان اینکه الان پل‌های تاریخی لرستان نگاه اورژانسی می‌خواهند و باید درمان شوند، در غیر این صورت ممکن است یک فاجعه فرهنگی به بار بیاید گفت: با اعتبار قطره چکانی نمی‌توان این پل‌ها را مرمت کرد، با زحمت و سختی و آخرین توانی که داریم تلاش می‌کنیم برخی از آسیب‌ها را درمان کنیم، اما قطعاً با این اعتبارات به همه آسیب‌ها نمی‌توانیم برسیم.
وی با تاکید بر اینکه اما آنچه را که انجام می‌دهیم کارهای اصولی و علمی است بیان داشت: مرمتی در یکی از پایه‌های «کشکان» انجام داده‌ایم که دقیق، اصولی، منطبق بر منشورهای بین المللی و… است.
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان با بیان اینکه برای مرمت، حفاظت، نگهداری و معرفی پل‌های تاریخی عزم ما راسخ است گفت: درخواست ما این است که اعتبارات لازم برای مرمت و رفع آسیب‌های پل‌های تاریخی استان اختصاص پیدا کند.
مصطفی نژاد بیان داشت: اعتباری که برای رفع خطر از پل‌های تاریخی و همچنین رفع آسیب‌ها در این رابطه، ۵۰ میلیارد تومان است.
وی گفت: متأسفانه بعد از وقوع سیلاب، اعتباراتی که برای مرمت پل‌های تاریخی استان اعلام شده بود، پرداخت نشد.
ثبت جهانی پل‌های تاریخی
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موضوع ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان عنوان کرد: برخی از پل‌های تاریخی لرستان الان در ثبت موقت هستند، ابتدا آثار باید در ثبت موقت قرار بگیرند که چرخه آن فعال شود و سپس پلن مدیریت کار آماده شود.
مصطفی نژاد افزود: برای پلن مدیریت کار، بخشی از کار را ما آماده کرده ایم، یکی از مهم‌ترین کارها در تشکیل پرونده ثبت جهانی «اسکن لیزر» است که انجام شده است، برخی مطالعات نیز انجام شده، اما این امر نیز منوط به اختصاص ۱۰ تا ۱۲ میلیارد تومان اعتبار است تا به طور کامل پرونده اینها بسته شود و ارسال شود برای یونسکو.
وی گفت: اگر این امر صورت گیرد حتماً چهار تا پنج مورد از پل‌های تاریخی لرستان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت خواهند شد و به طور حتم پرونده پل‌های تاریخی استان از سوی یونسکو تأیید خواهد شد.
مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان تصریح کرد: حدود پنج مورد از پل‌های تاریخی لرستان شرایط ثبت جهانی را دارند، می‌توانند ثبت جهانی شود، البته پل‌های تاریخی استان در قالب ثبت جهانی پل‌های تاریخی ایران ثبت جهانی خواهند شد، در واقع پنج مورد از پل‌های تاریخی استان در اصل قرار می‌گیرند و بقیه پل‌های تاریخی ایران به عنوان متمم پل‌های تاریخی لرستان ثبت خواهند شد.
به‌هرروی، مرمت و ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان علاوه بر معرفی این آثار به دنیا و حفظ این میراث ۱۴۰۰ ساله برای آیندگان، لرستان را به مقصد گردشگران خارجی از سراسر دنیا تبدیل خواهد کرد که به تماشای منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی جهان می‌آیند.1401/7/25
