نوروز در لرستان
نوروز در لزستان ،گذشته آیین های نوروزی مردم لرستان از اوایل اسفند شروع می شد وچون مردم استان برای آب حرمت وارزش ویژه ای قائل بودند پنجم اسفند قبل از دست زدن به هر کاری کنار رود، چشمه و جویباری می رفتند تا یک سری آیین انجام دهند.
آداب و رسوم نوروز در کل کشور یک ریشه دارد ولی به تبع در هر منطقه ای به فراخور ادبیات، موقعیت جغرافیایی، خلق وخوی رفتاری و نوع زندگی مردم آیین نوروزی متمایزی بوده است مردم لرستان با رفتن به کنار جویبار لباس های خود را می شستند امازیبایی این آیین آنجایی است که مردم از یک اسفند تا فروردین اجازه نمی دادند طهارت و پاکیزگی آب از بین برود که البته این آیین امروزه به دست فراموشی سپرده شده است.
مردم لرستان حدود ۱۵ روز قبل از عید نوروز با کاشتن سبزه به نماد حیات، باروری، زایش سبزینگی را به خانه شان دعوت می کنند.
مردم لرستان در ایام گذشته پنجم اسفند قبل از شروع گَردیله (گردگیری منزل) کاسه ای آب به همراه آینه وچراغی در خانه می گذاشتند و بعد شروع به گرفتن گردگیری می کردند؛ البته آب آن کاسه هر روز به نیت طهارت و پاکی عوض می شد.
برخی تصور می کنند چهارشنبه سوری مربوط به قبل از اسلام است در حالی که این طور نیست واین روز با ظهور اسلام پدید آمد.
با توجه به اینکه در تاریخ وتقویم روز شمار قبل از اسلام خبری از ایام هفته (شنبه، یکشنبه..) نبود و روزها فقط بر اساس ماه حساب می شد، آیین چهارشنبه سوری با ظهور اسلام در ایران پدید آمد.
مردم در گذشته چهارشنبه را نحس می دانستند و به خاطر برطرف کردن نحسی آن چهارشنبه آخر سال روی پشت بام خانه آتش روشن کرده واز سر آن می پریدند واین روز را جشن می گرفتند.
مردم لرستان مانند سایر اقوام جمعه آخر سال را متعلق به مردگان و اسیران خاک می دانند ودراین روز برای قرائت فاتحه به قبرستان می روندعصر یک روز پیش از شب عید را در خرم آباد (الفه ) گفته می شود این شب نیز مانند شب جمعه آخر سال با درست کردن حلوا برای مردگان فاتحه می خوانند.
مردم لرستان برای جمعه آخر سال در آیینی به نام الفه با درست کردن حلوا برای درگذشتگان فاتحه می خوانند.
یکی از آداب ورسوم های جمعه آخر سال نزد مردم خرم آباد این بود که زنان در پنج شنبه آخر سال زودتر مردان از قبرستان برمی گشتند ومشغول درست کردن حلوا می شدند، سپس مردان آبادی به طور دسته جمعی به در خانه اهالی روستا می رفتند و با خواندن ابیاتی صاحب خانه را از آمدنشان مطلع می کردند.
وقتی مردان آبادی با اجازه صاحب خانه داخل می رفتند زن صاحب خانه حلوا زیادی با روغن حیوانی درست می کرد و مردان پس خوردن قاشقی از آن فاتحه ای برای اموات آن خانه می خواندند و با خواندن ابیاتی آن خانه را به مقصد خانه بعدی ترک می کردند.
درایام گذشته مردم لرستان برای سفره هفت سین اهمیت ویژه ای قائل بودند به طوری که مردم هفت سین خود را برای بقاء بر سر هفت ستون قرار می دادند؛ عدد هفت برای مردم قداست داشت وسفره هفت سین را تا روز سیزده به در نگه می داشتند.
میر نوروز شخصیت باسوادی بود که داخل آبادی کوچه به کوچه می گشت و با خواندن ابیاتی خبر آمدن عید نوروز را به مردم می داد و میر نوروز خوانی می کرد.
در زمان های گذشته خبری از تقویم، رادیو یا تلویزیونی نبود گاهی مردم یادشان می رفت که دقیق چه روزی نوروز است بنابراین میر نوروز با آمدنش حکایت گر نوروز بود.
میر نوروز برای مردم عزیز بود و وقتی خبر آمدن عید را در کوچه ها سر می داد مردم هر کدام به سهم خود به عنوان عیدی یک کاسه گندم، پول یا تخم مرغ به او هدیه می دادند.
عید در لرستان
نوروز از کهنترین جشنهای به جا مانده از دوران باستان است که در جای جای ایران جشن گرفته میشود و آداب و رسومی پس و پیش این جشن وجود دارد که مردم لرستان نیز مانند سایراستانها برای برپایی بهتراین جشن نوروز آداب را اجرا میکنند.
مردم لرستان از اوایل اسفندماه با گردگیری به استقبال سال نو رفته و درگذشته با مراسمی هم، چون الفه، برات، کوسه سوار، دید و بازدید و درنهایت سیزده به در این روزهای نوروزی را به پایان میرسانند که امروزه مقداری از این آداب و رسوم پا برجا است.
آداب و رسوم نوروز همانند آداب و رسوم سایر مناسبتها در سراسر کشور به شکلهای ویژه و متمایزی با توجه به موقعیت جغرافیایی، ادبیات، رفتار و نوع زندگی مردم انجام میشود.
مردم لرستان شب قبل از عید شیرینی برساق آماده میکردند و تنها شیرینی که برای نوروز مردم لرستان استفاده میکردند برساق بود.
خانها و افراد ثروتمند در شب عید گوشت اُو درست میکردند، ولی مردم عام و قشر متوسط لرستان با خمیر آرد گندم رشتههایی درست میکردند و آشی شبیه به آش رشته درست میکردند تا در سال جدید سررشته کار از دست آنها در نرود.
مراسم عید نوروز در لرستان
درگذشته مردم لرستان اعتقاد داشتند که لحظه تحویل سال در خانه باید باز باشد، چون باور داشتند که در لحظه سال تحویل باوُ نوروز میآید پس اگر برف هم میبارید نباید دربسته میبود.
باوُ نوروز در لحظه تحویل سال به تعداد افرادی که بر سفره جمع شده اند، از آنچه بر سفره موجود بود برکت سال ان خانه را تقسیم میکرد و روزی سال افراد حاضر بر سفره را از برکتهای سفره مشخص میکرد و اگر درها بسته بودند باوُ نوروز پشت درمی ماند.
بر سفره هفتسین در لرستان دوازده ستون به نماد ۱۲ ماه سال آماده میکردند و بر دوازده ستون سبزه میگذاشتند.
هفت سینی که مردم درگذشته به آن معتقد بودند شامل سیر، سبزه، سماق، سیب و سکه بوده است، مردم لرستان معتقد بودند سکهای که باید بر سفره هفت سین گذاشته شود پول معمولی نباشد بلکه سکه نقره یا طلا باشد.
برخی افراد سرکه را برکت و برخی افراد شوم میدانستند و در برخی مناطق سیب بر سفرهها میگذاشتند، ولی سنجد، سمنو و ماهی قرمز مختص لرستان نبوده و اخیراً برای نسل جدید وارد شده است.
مرد خانه عیدی خواهر، برادر و خانواده را روز قبل ازعید به آنها میداد وعیدی افراد خانواده که بر سفره نشسته بودند شیرینی، پسته وحشی و تنقلات بوده است.