باغ گیاه شناسی زاگرس افتخاری برای لرستان
باغ گیاهشناسی متشکل از طیف گسترده گیاهان است که با نام های گیاهشناسی مشخص شده‌اند. هدف از تشکیل این باغ ها حفظ ذخایر ژنتیکی، ایجاد منظر و جذب گردشگر و نیز ترغیب فرهنگ گیاهشناسی در مردم است. در این فضاها مردم ضمن آشنایی با پوشش مراتع و جنگل‌ها فعالیتهای آموزشی متنوعی را نیز در این رابطه میبینند.
به گزارش ایسنا منطقه لرستان، در کنار سایر نکات مثبت، این باغ ها به نوعی کارآفرین نیز هستند و شغلهای جدیدی را ایجاد می‌کنند اما مهم ترین موضوع بانک ژن بودن آنهاست که با ایجاد هرباریوم می‌توانند نمونه‌های ارزشمند و بینظیری را در آن گردآوری و در اختیار سایر افراد قرار داد.
قرار است در کنار کوه های سر به فلک کشیده خرم‌آباد و دریاچه زیبای کیو باغ گیاهشناسی زاگرس احداث شود؛ پروژهای که می‌تواند با جاذبههای تاریخی و فرهنگی شهر یکی شده و ظرفیتهای جدیدی برای جذب گردشگر فراهم کند. در این میان چالشها و کمبودهایی بر سر مسیر این پروژه وجود دارد که حل آنها، دست یاری تکتک مسئولان را میطلبد.
تاکنون ۲۰۰۰ گونه گیاهی در لرستان جمع‌آوری و مشخص شده است
در این باره دکتر اسفندیار حسنی‌مقدم، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان تعداد گونه‌های گیاهی کشور را ۸۰۰۰ گونه عنوان کرد و افزود: از این تعداد حداقل ۲۰۰۰ گونه خاصیت دارویی دارد .
وی ادامه داد: همچنین در لرستان تاکنون ۲۰۰۰ گونه گیاهی جمع‌آوری و مشخص شده است که از این تعداد ۳۰۰ گونه دارویی هستند .
طی پنج سال ۳۰۰ گونه در باغ مستقر می‌شود
حسنی مقدم با اشاره به باغ گیاهشناسی زاگرس یادآور شد: هم اکنون با وجود ده‌ها فرسایش و انقراض ژنتیکی که در حال رخ دادن است در این مجموعه می‌توان به عنوان یک کلکسیون گیاهی، طی پنج سال ۳۰۰ گونه گیاهی بومی زاگرس و سایر مناطق را که خاصیت دارویی و ارزش کاشت دارند را مستقر و توسعه داد .
این پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان تصریح کرد: همچنین باغ گیاهشناسی می‌تواند به عنوان یک بانک ژنی عمل کند و محققان اهداف تحقیقاتی خود را در آن پیگیری کنند .
وی ادامه داد: همچنین با بررسی‌های بیشتری که انجام می‌شود می‌توان اهداف جدیدی در عرصه‌های طبیعی برای ایجاد اشتغال پایدار و تولید ثروت به دست آورد کمااینکه در حال حاضر کشت به‌لیمو در کوهدشت برای اولین بار آغاز شده و چندین گیاه دیگر نیز در شهرستان الیگودرز در حال پیگیری هستند .
حسنی مقدم یادآور شد: همگی شعار می‌دهیم لرستان باید از معبر به مقصد گردشگری تبدیل شود اما این مهم الزاماتی می‌خواهد و این باغ می‌تواند یکی از آنها باشد .
امسال دومین جشنواره گل‌های داوودی کشور را در استان خواهیم داشت
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان از برگزاری جشنواره گل‌های داوودی در مهر و آبان سال جاری در این باغ خبر داد و گفت: برای این جشنواره ۵۰۰ رقم انواع گل داوودی کاشته شده و امسال دومین جشنواره کشور را در استان خواهیم داشت .
۳۰ درصد از گونه‌های گیاهی استان در معرض تهدید و انقراض هستند
دکتر پروین رامک، رئیس بخش تحقیقات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان نیز گفت: در بررسی و تحقیقی که در منطقه نوژیان داشته‌ایم مشخص شد حدود ۳۰ درصد از گونه‌های گیاهی به خصوص دارویی در معرض تهدید و انقراض هستند .
وی با بیان اینکه گیاهان دارویی موهبت‌هایی الهی هستند که باید از آنها استفاده کرد، افزود: البته این استفاده نباید به قیمت تخریب و از بین رفتن آنها باشد .
۹۹ درصد متابولیت‌های گیاهان دارویی شناخته نشده است
رامک با اشاره به اینکه هنوز ۹۹ درصد متابولیت‌های گیاهان دارویی شناخته نشده است، گفت: در دنیا ۳۵ زون به عنوان کنام‌های تنوع زیستی در دنیا شناخته شده که یکی از آنها زاگرس است اما متاسفانه فکر و اندیشه‌ای برای حفظ و کمک به بقای زیستی آنها نشده است .
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان باغ گیاه شناسی زاگرس را یک پروژه امنیت ملی دانست و افزود: این یک طرح منفعت صنفی نیست و برای عملیاتی شدن آن همه باید پای کار بیایند .
وی خاطرنشان کرد: در سازگار کردن یک گیاه بومی زمان زیادی نیاز است و نباید انتظار داشت همانند دیگر گل و گیاهان در یک سال انواع آنها را کشت و مستقر کرد .
۲۵ درصد از ژنوم گیاهی بی‌بدیل و اندمیک زاگرس در لرستان قرار دارد
رامک یادآور شد: هر کدام از این گونه‌های گیاهی و جانوری امانت زاگرس هستند که می‌بایست برای آیندگان آنها را حفظ کرد، حدود ۲۵ درصد از ژنوم گیاهی بی‌بدیل و اندمیک زاگرس در لرستان قرار دارد و هر کدام دارای خلقت مستقلی هستند .
متخصصین مرکز مانند کارگران ساده در باغ مشغول فعالیت هستند
رئیس بخش تحقیقات مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان باغ گیاهشناسی را مرکزی زنده برای حفظ ژنتیکی گیاهان عنوان کرد و ادامه داد: هم اکنون متخصصین مرکز مانند کارگران ساده در آن مشغول فعالیت هستند و با جدیت تمام به کار خود ادامه می‌دهند .
وی اولین مخترعان باغ های دنیا را ایرانیان دانست و افزود: حیف است برای گونه‌های گیاهی مان هم اکنون که تخصص لازم جهت حفظشان هست کاری نکنیم و این پروژه به خاطر اینکه خیلی ملموس برای عوام نیست تعطیل شود .
این باغ می‌تواند به قطب پژوهش در غرب کشور تبدیل شود
همچنین دکتر مراد سپهوند، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه در پروژه باغ گیاهشناسی زاگرس خرم‌آباد ۲۰۰ پرسنل، ۷۰ محقق و ۳۵ هیئت علمی مرکز فعالیت دارند، گفت: با توجه به چالش‌های جدید زیست‌محیطی و از بین رفتن گونه‌های گیاهی و به وجود آمدن معضلاتی برای جنگل‌ها و مراتع منطقه، ایده راه‌اندازی باغ شکل گرفت .
وی ادامه داد: این مرکز با آینده‌نگری که داشته افق صدساله مملکت را مدنظر قرار داده و کانونی برای تحقیقات، آموزش و گردشگری را با این باغ پیگیری کرده است .
سپهوند تصریح کرد: این باغ در کنار قطب گردشگری کیو راه‌اندازی می‌شود و به نوعی مکمل این جاذبه است که می‌تواند به قطب پژوهش در غرب کشور تبدیل شود .
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه حدود ده استان دیگر متقاضی این باغ بودند که لرستان انتخاب شده است، گفت: وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات را مجاب کرده که این باغ در لرستان احداث شود چراکه استان، امکانات و استعدادهای خوبی در این زمینه دارد .
وی مساحت این باغ را ۱۲ هکتار عنوان کرد و افزود: در منطقه زاگرس هیچ باغی تاکنون احداث نشده و این در نوع خود بی‌نظیر است. وزارت برای ساخت این پروژه دو تا سه میلیارد تومان را تقبل کرده و عملیات اجرایی آن در حال انجام است .
این باغ آخرین باغ گیاهشناسی کشور خواهد بود
سپهوند خاطرنشان کرد: این باغ آخرین باغ گیاهشناسی کشور خواهد بود و بعد از آن باغ دیگری در کشور راه‌اندازی نخواهد شد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با اشاره به پروژه‌های در دست پیگیری این باغ گفت: در این باغ قسمت‌های مختلفی از جمله قطعه اشکوب و زیراشکوب زاگرس(تپه ماهوری)، دریاچه( گیاهان آبزی)، قطعه گیاهان دارویی و خوراکی، قسمت میوه‌های وحشی و بومی، سیستماتیک گیاهی، نهالستان و گلخانه ساخته خواهد شد. همچنین فضایی برای ساخت قسمت اداری مجموعه درنظر گرفته شده است .
اگر پروژه در استانی دیگر ساخته می‌شد بازتاب گسترده‌ای داشت
وی با بیان اینکه این پروژه در قلب زاگرس و استان لرستان ساخته می‌شود، اضافه کرد: اگر پروژه در استانی دیگر ساخته می‌شد بازتاب گسترده‌ای داشت و برای تسریع در ساخت آن همکاری‌های بیشتری صورت می‌گرفت، مسئولان می‌توانند شتاب بیشتری به روند ساخت این پروژه ببخشند لذا از استاندار و مسئولین درخواست می‌شود همکاری بیشتری با مجموعه داشته باشند و مرکز را مورد حمایت خود قرار دهند .
سپهوند با اشاره به اینکه پروژه به صورت شبانه‌روزی در حال پیگیری است، گفت: برای انجام هر چه سریعتر باغ دائما در حال رایزنی هستیم اما مسئولان همکاری زیادی ندارند شاید بخاطر محدودیت‌هایی است که دارند .
باغ‌های گیاهشناسی و بانک‌های ژن از اهمیت بالایی برخوردار هستند
دکتر عادل جلیلی، رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور نیز در این رابطه گفت: یک روش که برای حفظ منابع ژنتیکی وجود دارد این است که گیاهان خاص و انحصاری را در خارج از زیستگاه کاشت و مورد حفاظت قرار می‌دهند که در این میان باغ‌های گیاهشناسی و بانک‌های ژن از اهمیت بالایی برخوردار هستند .
وی ادامه داد: باغ‌های گیاهشناسی برای حفظ تنوع زیستی منطقه تحت یک قانون نانوشته با هم همکاری می‌کنند و در ارتباط هستند و با این کار مسئول حفظ تنوع هستند .
جلیلی یادآور شد: باغ گیاهشناسی ملی در حدود نیم قرن گذشته در کشور ایجاد شده و در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است. برای حفظ سایر گونه‌ها نیز در رویشگاه‌های مهم باغ‌هایی به صورت اقماری راه‌اندازی شده است .
رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اضافه کرد: برای حفظ تنوع گیاهان منطقه زاگرس با توجه به اینکه جنگل‌ها از شمال به جنوب کشور کشیده شده‌اند، بهترین منطقه‌ای که شرایط لازم را دارد لرستان است .
این باغ افتخاری برای لرستان خواهد بود
وی گفت: باغ گیاهشناسی زاگرس زیرنظر باغ گیاهشناسی ملی بوده و به عنوان محلی برای حفظ تنوع زاگرس در اختیار مردم قرار می‌گیرد که افتخاری برای لرستان خواهد بود .
جلیلی تصریح کرد: همچنین این باغ جنبه تحقیقاتی نیز دارد و می‌تواند محلی برای بررسی بحران‌ها و گونه‌های در معرض خطر باشد .
رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور یادآور شد: شهر خرم‌آباد به لحاظ تاریخی و طبیعی ارزش ویژه‌ای در بحث گردشگری دارد که باغ گیاهشناسی زاگرس می‌تواند پتانسیل دیگری را در این رابطه ایجاد کند؛ بر همین اساس باید شرایطی را فراهم کرد که به یکی از باغ‌های مطرح کشور تبدیل شود .
وی با بیان اینکه این سازمان نهایت همکاری را با مرکز تحقیقات استان برای احداث این باغ خواهد داشت، افزود: رقم قابل توجهی بودجه برای آن درنظر گرفته شده تا اکثر قطعات آن امسال مستقر شوند .
از بین هشت استان، لرستان برای احداث باغ درنظر گرفته شد
دکتر اسکندر زند، معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی نیز اظهار کرد: یکی از خلاهای بزرگ در توسعه باغ‌های اقماری گیاهشناسی، باغ زاگرس بود که از بین هشت استان مشرف، لرستان و شهر خرم‌آباد برای این منظور درنظر گرفته شده است .
وی با بیان اینکه طرح اولیه باغ انجام شده است، گفت: یکی از مجموعه‌های باارزش به این کار اختصاص یافته و حدود یک سال از آغاز عملیات ساخت آن می‌گذرد.
وزارت به هیچ وجه موافق دادن حتی یک وجب از این باغ به غیر نیست
زند با بیان اینکه نمونه‌های گیاهی جهت استقرار در باغ در حال جمع‌آوری هستند، افزود: همچنین امکانات لازم در قالب ردیف‌های اعتباری برای این مجموعه تعیین شده و وزارت به هیچ وجه موافق دادن حتی یک وجب از این باغ به غیر نیست .
معاون وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: در تماسی که با معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز چند روز گذشته برقرار شد نظر ایشان نیز این بود که این نقطه می‌بایست همیشه سبز باقی بماند و اینطور نیز خواهد شد .
وی با بیان اینکه توافقی برای واگذاری زمین صورت نگرفته است، افزود: در جلسه‌ای که با حضور معاونین استانداری برگزار شد مخالفت خود را اعلام کردم و اعضای اصلی از جمله محیط زیست و معاون حقوقی رئیس‌جمهور نیز قبلا نظر خود را داده بودند. هم اکنون بودجه‌های لازم برای توسعه باغ را تخصیص داده‌ایم و روند اجرایی ادامه خواهد یافت .
برای ساخت این مجموعه بنا به گفته مسئولان مرکز تحقیقات، سنگاندازیهایی می‌شود و گهگدار حرفهایی به میان میآید اما امیدواریم که هر چه سریعتر این پروژه اجرایی شود چراکه لرستان لیاقت بهترینها را دارد و می‌تواند بدرخشد اما دستان من و تو را می‌خواهد.
گزارش از سمیرا عزیزی خبرنگار ایسنا منطقه لرستان (96/4/29 )
