باغ فلاحت خرم آباد
باغ فلاحت خرم آباد، اوایل حکومت پهلوی میدان مشقی برای تیراندازی قشون ارتش مستقر در خرم‌آباد، تدارک دیدند. آن طور که می‌گویند به دستور رضا‌شاه، بذر کاج‌هایی را که از ترکیه با خود آورده بود(پس از ملاقات با آتاتورک)در این میدان مشق کاشتند تا از آن‌ها کاج‌های سر به فلک کشیده امروز پدید آیند. پس کاج‌های باغ کشاورزی(باغ فلاحت سابق) تنها از دیدگاه فضای سبز حائز اهمیت نیستند، بلکه بیش از آن بیانگر شروع فصلی نوین در تاریخ لرستان هستند.
میدان مشق نام «باغ فلاحت» به خود گرفت تا باز هم اهمیت تاریخی بیش‌تری پیدا کند. میدان مشق با نام «باغ فلاحت» در اختیار وزارت کشاورزی قرار گرفت تا ثابت شود اصالت با نظامی‌گری و میلیتاریسم نیست بلکه توسعه جامعه و رونق و پیشرفت اقتصادی،مهم است. به این ترتیب نظامیان رفتند تا «باغ فلاحت» منادی و مروج کشاورزی نوین در استانی باشد که زراعت و باغ‌داری و دامداری شاهرگ اصلی اقتصاد و معیشت مردم آن از قدیم‌الایام تا کنون بوده است.
باغ کشاورزی و خانه‌های سازمانی و ساختمان‌های داخل آن کلاً متعلق به وزارت کشاورزی بودند که در سال ۱۳۶۷ مرکز تحقیقات کشاورزی استان در آن دایر شد و حدود ۴۰ هکتار اراضی آن نیزبه عنوان ایستگاه تحقیقات کشاورزی مورد استفاده محققین قرار می‌گرفت تا هم‌چنان به عنوان پیش‌قراول توسعه کشاورزی استان، مطرح باشد.
باغ فلاحت(کشاورزی) نیز حتی‌الامکان حفظ شده بود تا این‌که در سال ۱۳۷۷شهرداری و مسکن شهرسازی به بهانه قرار گرفتن در محدوده شهر، آن را مورد تعرض قرار داده و به زور تصرفش کردند و شد آن‌چه که نمی‌بایست می‌شد! مقاومت‌ها و شکایت‌های محققان و کارکنان مرکز تحقیقات کشاورزی استان به جایی نرسید و شهرداری در و پیکر و دیوار و دار و درخت این باغ زیبا را در نوردید و له و لورده کرد.
از آن روز تا حالا، باغ تاریخی شهر خرم آباد بی صاحب و یتیم رها شده است! بیشتر درختان و درختچه‌ها وگل و گیاهان زیبای آن از بی‌آبی پژمردند و خشک شدند یا طعمه حریق شدند. بلبلان خوش‌الحان آن هم یا گریختند یا احتمالاً بدون نایی برای خواندن در گوشه و کنارها کز کرده‌اند!(مراد سپهوند).
به استناد مدارک تاریخی، اولین جنگل مصنوعی سوزنی برگ ایران اوایل دهه 1320 در باغ فلاحت (کشاورزی) خرم‌آباد کاشته شد و این فضای تحقیقاتی به محلی برای پژوهش‌های مرتبط با علوم منابع طبیعی و کشاورزی مبدل گردید.
ولی امروز درختان این باغ تاریخی در سایه کم‌توجهی مسوولان به دلایل مختلف نابود شده است.
وقوع چندین آتش‌سوزی در اطراف ساختمان‌های اداری این باغ، موجب شد که بسیاری از درختان سرو و کاج تنومند آن طعمه حریق گردد.
موضوع دیگری که آینده‌ی این اثر تاریخی را به مخاطره انداخته، احداث قارچ گونه آپارتمان‌ها در اراضی متعلق به این باغ است.
مسوولان استان و به ویژه مدیران شهر خرم آباد می بایست ضمن پی‌گیری ثبت تاریخی این باغ در فهرست آثار ملی، از هر گونه ساخت و ساز اماکن جدید جلوگیری کنند تا زمینه احیاء و بازسازی فضای تخریب شده آن فراهم شود. (بابک الوندیان- روزنامه همشهری) .
این باغ که قطعه‌ای از تاریخ لرستان است، آخرین نفس‌های خود را می‌کشد و اگر تصمیمی خداپسندانه از ناحیه مدیریت ارشد استان در مورد آن گرفته نشود، دیری نمی‌پاید که به نابودی کامل کشانده می‌شود. اراضی متعلق به باغ کشاورزی(حدود ۴۰ هکتار) نیز که قرار بود به بزرگ‌ترین پارک خاورمیانه (بنا به گفته روستایی شهردار وقت) با انواع و اقسام مستحدثات اعم از باغ گیاه‌شناسی، باغ وحش و … تبدیل شوند نیز سرنوشتی شوم‌تر از خود باغ پیدا کردند و به ساخت و ساز اختصاص داده شدند!
حتماً همشهریان خرم‌آبادی تابلوی بزرگ سر درباغ فلاحت با عنوان «پارک ملت» و تابلوی «به سوی پارک ملت» در میدان شاپورخواست را فراموش نکرده‌اند!همه آن وعده ها به ابدیت پیوستند! اینک باغ فلاحت در حال از دست رفتن است و اراضی آن نیز به پارک ملت تبدیل نشدند بلکه به تصرف ادارات و ارگان‌های مختلف و افراد در‌آمدند. ضمن استمداد از مدیریت ارشد استان برای نجات باغ فلاحت مشرف به موت(همان طور که گفتم تنها نه به عنوان یک قطعه فضای سبز که اثر طبیعی ملی اعلامش کرده اند! بلکه به عنوان سندی از تاریخ لرستان)، به عنوان یک شهروند نیز از مدعی‌العموم می خواهم که به نمایندگی از سوی مردم، مسببین این وضعیت را تحت استنطاق و پی‌گرد قانونی قرار دهد.(مراد سپهوند).
مدیرکل بازرسی لرستان : زمین باغ کشاورزی خرم آباد جزء آثار ملی است و هر گونه ساخت‌وساز در آن غیرقانونی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، علی‌رضا انصاری در نشست خبری که امروز در دادگستری لرستان برگزار شد اظهار کرد: در واقع وظیفه اصلی سازمان بازرسی به موجب قانون، نظارت بر اجرای صحیح قوانین و مقابله با سوء جریان‌ها است.
مدیرکل بازرسی لرستان در پاسخ به سوالی در ارتباط با تخریب و قطع درختان باغ کشاورزی خرم آباد و تبدیل آن به ساختمان‌های مسکونی، اظهار کرد: باغ کشاورزی خرم آباد با مساحتی بیش از 76 هکتار در سال 1372 به ثبت آثار ملی رسیده و متعلق به سازمان میراث فرهنگی است و هر گونه ساخت و ساز در آن غیرقانونی است.
وی افزود: متأسفانه از آن‌جایی که کاربری ملی این باغ مربوط به درخت‌های آن بوده، با قطع درختان آن خود به خود از موضوع میراث ملی شدن خارج شده است، اما ما این نظر را قبول نداریم و پی‌گیر رفع این مشکل هستیم.
انصاری تصریح کرد: یک سری مکاتباتی بین استاندار و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور در حال برقراری است، که امید است ماحصل این مکاتبه‌ها و پی‌گیری‌ها در فهرست ملی ماندن این باغ و خاتمه ساخت و سازهای غیرقانونی باشد.
مدیرکل بازرسی لرستان گفت: در این مورد هم نامه‌ای به رئیس شورای شهر خرم‌آباد داده شده که از ادامه ساخت و سازهای غیرقانونی در این باغ ملی جلوگیری کند.
معاون عمرانی استانداری لرستان
معاون عمرانی استانداری لرستان گفت: باغ کشاورزی و خرمرود دو منطقه مستعد گردشگری خرم‌آباد هستند.
به گزارش ایسنا، مجید کیانپور بیان کرد: باغ کشاورزی خرم‌آباد از معدود باغ‌های ایران است که دارای شناس‌نامه میراثی و تاریخی است.
وی افزود: این باغ دارای ارزش پژوهشی و تحقیقاتی است که متأسفانه به دلیل تصمیمات غیرکارشناسی در سنوات گذشته دارای پوشش مزروعی و مناسبی برای پژوهشی بودند، تغییر کاربری پیدا کنند و برای اسکان جمعیت هدف از این مناطق استفاده شود.
کیانپور اظهارکرد: در حال حاضر هدف دولت این است که تمام اراضی این باغ را حفظ و فضای موجود را احیا کنیم و در اختیار مرکز تحقیقات برای پژوهش قرار دهیم که در نهایت بتوان به نحو مطلوب از این باغ استفاده کرد.
وی از باغ کشاورزی به عنوان ریه شهر یاد کرد و گفت: این منطقه از پتانسیل ویژهای برخوردار است که هم میتواند به یکی از نقاط گردشگری و هم به یک مرکز تحقیقی پژوهشی تبدیل شود و در اختیار پژوهشگران کشاورزی و گیاهشناسان قرار گیرد که به توسعه هر چه بیشتر استان کمک کند.
اطلاعات کامل باغ
این باغ سطحی حدود 75 هکتار یعنی 1600 متر طول شمالی جنوبی و 40 متر عرض شرقی – غربی داشته است . طراحی این باغ مبتنی برمحور مرکزی با ردیف های درختی و محور های فرعی عمود برآن ، طرح باغ های ایرانی را داشته و به عنوان اولین مرکز کشت و مطالعات کشاورزی در غرب ایران در حدود 75 سال پیش بنیان نهاده شده است در گذر زمان بخش هایی از این محدوده به فعالیت هایی چون ساخت و ساز ادارات ، سازمان دولتی ،زمین های ورزشی و آموزشی و بخش های مسکونی ویژه اختصاص یافته است. از کل زمین های زراعی باغ که در ابتدا حدود 52 هکتار در سال 1329 به ثبت رسیده و 30 هکتاراراضی خالصه منوچهر آباد طبق مصوبه 15938 به تاریخ 20/6/1360 هیئت وزیران به مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر واگذار گردیده است مابقی اراضی آن به تصرفارتش درآمده است که در حال حاضر در تصرف نیروی انتظامی قرار دارد. در اراضی باقیمانده با حدود 42 هکتار از حدود سالهای 1340 به بعد بر روی درختان میوه ،غلات ، پنبه ، دانه های روغنی سبزی و صیفی به طور متناوب تحقیقات علمی صورت می گرفته است. تا سال 1364 تنها«نهاد» تحقیقاتی استان ، نمایندگی اصلاح بذر و نهال لرستان بو.د که د رمزارع فوق فعالیت داشت . در سال 1365 با تشکیل مراکز تحقیقاتی د راستان و ساخت دو باب آزمایشگاه بررسی آفات و بیماری های گیاهی و آزمایشگاه خاک و آب و استخدام پرسنل، فعالیت خود را شروع نموده ، تا سال 1377 که شهرداری نسبت به تصرف اراضی این باغ مبادرت نمود، تمام طرح های
تحقیقاتی کشاورزی در این اراضی انجام می گرفت و ازآن سال به بعد طرح های مزبور در منطقه سراب چنگایی انجام می گیرد.که هم اکنون این فعالیت های بنیادی و مؤثر در کشاورزی استانادامه دارد. ویژگی اصلی این اثر تاریخی قرار گرفتن در یک محدوده ی باستانی – تاریخی ، استقرار ، وایجاد اولین فضای باز و سبز مصنوع ساخته شده به عنوان فعالیت شهر سازی ،توسعه و طرح اندازی و شکل گیری ( طراحی شهری ) و ایجاد اولین مرکز کشاورزی و توسعه دانش کاشت درختان در غرب ایران مطرح بوده و در قالب ثبت عناصر و جایگاه های تاریخی، فرهنگی ، طبیعی به عنوان یک محوطه ویژه تاریخی و طبیعی ازسوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به شماره 9928 در تاریخ 12/6/1382 در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است .1در حال حاضر، باغ در محدوده ی شامل بافت مسکونی منطقه فلک الدین در غرب ، منوچهر(ملک شیر )آباد و اراضی نیروی انتظامی در شرق ، کانون بازنشستگان نیروهای مسلح ومراکز آموزش عالی در جنوب و جنوب غربی و رودخانه ( گلال خرم آباد) در شمال و شمال شرق آن قرارگرفته است.
2-2 تعیین موقعیت باغ با استفاده ازسامانه موقعیت یاب جغرافیایی « GPS»
| ردیف | عرض جغرافیایی(N) | طول جغرافیایی(EO) | ارتفاع از سطح تراز(m) |
| 1 | 330 30/ 05.9″ | 480 20/ 51.0″ | 1214m |
| 2 | 330 29/ 56.9″ | 480 20/ 0.0″ | 1218m |
| 3 | 330 29/ 55.8″ | 480 20/ 55.3″ | 1216m |
| 4 | 330 30/ 003″ | 480 20/ 53.3″ | 1217m |
| 5 | 330 30/ 004″ | 480 20/ 53.7″ | 1213m |
| 6 | 330 30/ 04.6″ | 480 20/ 55.3″ | 1212m |
آثار طبیعی متشکل فیزکی و زیست شناسی یا مجموعه ای از این نوع ترکیبات که از نظر زیبایی شناسی یا علمی جائز ارزش جهانی استثنایی هستند. ترکیبات ارضی و جغرافیایی طبیعی و مناطق کاملاً مشخص که زیستگاه حیوانات و منطقه رشد گیاهان موردتهدید بوده از نظر علمی و حفاظت حائز ارزش جهانی استثنایی هستند . مجموعه یا منابع طبیعی که دقیقاً مشخص شده و به لحاظ علمی ، حفاظت یا زیبایی طبیعی دارای ارزش جهانی استثنایی هستند در شمار میراث طبیعی قرار گرفته اند
فاز نخست مطالعه و اجرای طرح ساماندهی باغ «فلاحت» پایان یافت
خرم‌آباد- معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان از پایان فاز نخست مطالعه و اجرای طرح ساماندهی باغ «فلاحت» خرم‌آباد خبر داد.
به گزارش خبرنگار مهر، زهرا بهاروند امروز شنبه در جمع خبرنگاران، اظهار داشت: در راستای حفاظت و ساماندهی یکی از معدود باغ‌های تاریخی به جا مانده در استان لرستان، طرح مستند نگاری و ساماندهی باغ «فلاحت» خرم‌آباد در دستور کار قرار گرفت.
وی، افزود: این طرح پیشنهادات اجرایی مختلفی از جمله کف‌سازی، سنگ چینی اطراف باغچه‌ها، پلان و سیستم آبرسانی، طراحی مبلمان مجموعه و ارائه طرح کاربری برای ابنیه موجود را شامل می‌شود که توسط مشاور ذیصلاح و با هم‌فکری اساتید و کارشناسان صاحب نظر تهیه شده است.
معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، گفت: این باغ، یکی از باغات به جا مانده و ارزشمند از دوره قاجار است که به شماره ۹۹۲۸ در فهرست ثبتی آثار ملی کشور قرار دارد.
بهاروند، بیان کرد: بودجه این طرح یک میلیارد ریال بوده و از محل اعتبارات استانی هزینه شده است. 1399/9/22
