یک نماینده اضافه شده به لرستان، حق کجاست؟
چند ماهی هست که بحث افزایش تعداد نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی داغ شده است و این 
موضوع از آن جهت اهمیت دارد که به تعداد نماینگان استان ما نیز یک نفر افزوده خواهد شد.
موضوع از آن جهت اهمیت دارد که به تعداد نماینگان استان ما نیز یک نفر افزوده خواهد شد. با توجه به اهمیت این موضوع برای رشد و توسعه استان، چنین به نظر می‌رسد در صورت عدم بررسی دقیق و مستند آن، اطلاعات ناقص ممکن است باعث گمراهی برای انتخاب درست شود.
نگارنده با مطالعه اسناد در دسترس، خلاصه‌ای از این جریان را به اطلاع خوانندگان پایگاه خبری‌تحلیلی یافته می‌رسانم:
بر اساس اصل 64 قانون اساسی هر 10 سال یک بار تعداد نمایندگان کشور حداکثر 20 نفر افزوده می‌شود. مبنای افزایش بر اساس این اصل در سال 68، عوامل انسانی سیاسی و جغرافیایی و نظایر آن‌ها عنوان شده و در سال 78 این اصل با توجه خاص به این عوامل اجرا و تعداد نمایندگان از 270 نفر به 290 نفر افزایش داده شد.
بر این اساس، افزایش بعدی باید سال 88 اتفاق می‌افتاد که چون دولت بایستی طرح افزایش نمایندگان را به مجلس ارائه نماید، این اقدام در آن سال عملی نشد و با 2 سال تاخیر، در سال 90 راهی مجلس شد.
در لایحه‌ی تنظیمی دولت که مرداد 90 به مجلس اعلام شد تعداد 23 استان از جمله لرستان در فهرست افزایش نماینده یا تغییر حوزه انتخابیه قرار گرفته بودند و برای استان لرستان افزایش یک نفر نماینده پیشنهاد داده شد.
در توضیح علت افزایش نمایندگان لرستان آمده است: «شهرستان سلسله تابع استان لرستان از حوزه انتخابیه دلفان و سلسله منتزع و به حوزه انتخابیه خرم‌آباد و دوره الحاق شود.» این طرح پس از گذشت 4 ماه در نهایت در جلسه مورخ 3 مهر 1393 به تصویب کمیسیون شوراهای مجلس به ریاست روح‌الله حسینیان رسید، اما جالب این که تنها استانی که از فهرست افزایش نماینده حذف شده بود، استان لرستان بود!
طرح مصوب کمیسیون شوراها 2 بار در مجلس به رأی گذاشته شد اما خوشبختانه به تصویب نرسید که بار دوم آن 19 اردی‌بهشت 1391 بود.
با شروع انتخابات مجلس و تغییر نمایندگان، این طرح مدتی مسکوت ماند تا این که امسال با قوت در دستور کار مجلس قرار گرفت.
در توضیح این مطلب که عده‌ای سهم لرستان را بیش از 10 نماینده می‌دانند و یا این که نمایندگان فعلی را مقصر و ناتوان در افزایش بیش از یک نماینده قلمداد می‌کنند باید ذکر کرد:
برابر آخرین سرشماری سال 1390 مرکز آمار ایران به عنوان تنها مرجع رسمی قابل استناد، جمعیت استان لرستان یک میلیون و 754 هزار و 234 نفر بوده است. ایران بر اساس توزیع نسبی جمعیت به 6 گروه تقسیم شده که لرستان به همراه کرمانشاه، همدان، گلستان و هرمزگان در گروه سوم قرار گرفته است.
نکته جالب توجه این که تعداد نمایندگان لرستان در این گروه از همه استان‌های دیگر در مجلس بیش‌تر است. در واقعف میانگین تعداد نمایندگان گروه 3 معادل 7.6 نفر است در حالی که تعداد نمایندگان فعلی لرستان 9 نفر می‌باشد. از نظر سیاسی نیز استان‌های مرزی مانند کرمانشاه و هرمزگان از حساسیت و اهمیت بیش‌تری برخوردار بوده و از تنوع قومی، دینی و مذهبی و فرهنگی بیش‌تری نسبت به لرستان برخوردارند و از نظر جغرافیایی نیز توجیه متقنی برای بالا بودن تعداد نمایندگان وجود ندارد و تعداد شهرستان‌های این 2 استان بیش از لرستان بوده و در نهایت منظور این که بر خلاف تصور کنونی مردم استان، تعداد نمایندگان لرستان به نسبت استان‌های دیگر در وضعیت بحرانی نیست.
جهت اطلاع میانگین تعداد نمایندگان استان‌های گروه 2 معادل 4.4 نفر و استان‌های گروه 4 معادل 12.1 نفر است که میانگین این 2 گروه عدد 8.2 نفر خواهد شد یعنی باز هم کم‌تر از 9 نفر تعداد نمایندگان کنونی استان لرستان!
طرح افزایش نمایندگان امسال مجدداً در دستور کار مجلس قرار گرفت و بازبینی شد و بر خلاف نظر برخی، دفاع و پی‌گیری جدی استانداری و نمایندگان فعلی مجلس به ویژه چند نفر از آنان که به دلیل سوء برداشت از ذکر نام آن‌ها می‌گذریم باعث شد افزایش تعداد نمایندگان لرستان مورد بحث قرار گرفته و خوشبختانه استان لرستان تنها استانی بود که به فهرست قبلی اضافه شد و در تاریخ 31 شهریور 93 به تصویب کمیسیون شوراها رسید که امیدواریم تلاش نمایندگان کنونی استان به ثمر نشسته و این اتفاق میمون رخ دهد.
حال بحث بر سر این است که این نماینده به کجا اختصاص یابد و آیا اصولاً نیازی به تغییر جغرافیایی حوزه‌های انتخابیه استان لرستان وجود دارد یا خیر؟
همان‌گونه که ذکر شد در لایحه اولیه دولت طی سال 90 به الحاق شهرستان سلسله به حوزه انتخابیه خرم‌آباد و چگنی اشاره و این توجیه دلیل افزایش تعداد نمایندگان استان ذکر شده است.
در همین لایحه سال 90 دولت، استان‌های خراسان رضوی، کرمانشاه و هرمزگان نیز بدون تغییر در حوزه‌های انتخابیه و به دلیل افزایش جمعیت یک حوزه در فهرست افزایش قرار گرفته‌اند.
توضیح داده شد که 3 عامل انسانی، سیاسی و جغرافیایی در این موضوع برابر قانون نقش دارند. در قانون به ازای هر 150 هزار نفر یک نماینده در نظر گرفته شده که البته در خیلی از استان‌ها این معیار رعایت نشده اما همواره محور اصلی تصمیم‌گیری بوده است.
حال به بررسی 3 عامل انسانی، جغرافیایی و سیاسی بر اساس شاخص‌های تاثیر‌گذار در تعیین تعداد و حوزه انتخابیه نمایندگان می‌پردازیم:
عوامل انسانی:
عوامل انسانی عمدتاً شامل 2 مقوله جمعیت و اشتغال می‌شود.
1. جمعیت:
بر اساس آخرین سرشماری در سال 90 جمعیت حوزه انتخابیه خرم‌آباد و چگنی بالغ بر 530 هزار نفر، سلسله و دلفان 217 هزار نفر، بروجرد و اشترینان 337 هزار نفر، پلدختر 76 هزار نفر، دورود و ازنا 233 هزار نفر، کوهدشت و رومشکان 219 هزار و الیگودرز 140 هزار نفر بوده است. یعنی بیش از 30 درصد جمعیت کل استان در حوزه انتخابیه خرم‌آباد و چگنی ساکن هستند و در مقابل 22 درصد از تعداد کل نمایندگان استان به این حوزه اختصاص یافته است. البته این آمار بر اساس جمعیت ساکن خرم‌آباد برآورد شده که چنان‌چه جمعیت غیر‌ساکن مرکز استان را نیز لحاظ کنیم این درصد افزایش می‌یابد.
همچنین نرخ رشد سالانه مرکز استان از سایر نقاط استان بیش‌تر است. میزان شهرنشینی و مهاجر‌پذیری این حوزه از سایر حوزه‌ها بیش‌تر است.
2. اشتغال:
نرخ بیکاری لرستان بر اساس اعلام مرکز آمار ایران 20.3 درصد بوده و اختلاف نرخ بیکاری این استان با استان‌های دارای کم‌ترین نرخ بیکاری 13.7 درصد است. جالب این که در حالی نرخ بیکاری استان 20.3 درصد است که نرخ بیکاری خرم‌آباد به عنوان یکی از 31 مرکز استان کشور 29 درصد بوده و بیکارترین مرکز استان در کشور معرفی شده است. بعد از خرم‌آباد، زاهدان با 25.5 درصد، کرمانشاه با 23 درصد و سپس رشت با 16 درصد بالاترین نرخ بیکاری را در جایگاه مرکز استان دارند.
عمق این فاجعه این‌جاست که نرخ بیکاری شهرستان خرم‌آباد نسبت به چهارمین مرکز استان بیکار کشور تقریباً 2 برابر است و تکان‌دهنده‌تر این که نرخ بیکاری برخی مراکز استان تا 4 درصد نیز اعلام شده است.
عوامل جغرافیایی:
عوامل جغرافیایی نیز مشتمل بر مساحت حوزه‌های انتخابیه و پراکندگی جغرافیایی(تراکم نسبی جمعیت) است.
1. مساحت: مساحت کل استان 28 هزار و 294 کیلومتر مربع است. حوزه انتخابیه خرم‌آباد و چگنی بیش از 30 درصد مساحت استان را به خود اختصاص داده است و همان‌گونه که اشاره شد تنها 22 درصد تعداد کل نماینده‌ها مربوط به این حوزه هستند و مهم‌تر این که مرکز استان در این محدوده قرار دارد که از نظر جغرافیایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
2 پراکندگی جغرافیایی: تعداد کل روستاهای استان 2 هزار و 864 آبادی بوده که از این تعداد 830 روستا در حوزه انتخابیه خرم‌آباد و چگنی قرار گرفته‌اند. یعنی 29 درصد تعداد کل روستاها و از این حیث نیز نسبت تعداد روستاهای این استان(29 درصد) از نسبت تعداد نماینده‌های این حوزه (22 درصد) بیش‌تر است.
عامل سیاسی:
از نظر سیاسی هم به دلیل قرارگیری مرکز استان در این حوزه، تنوع قومیت‌ها، طوایف و گویش‌های محلی، استقرار مرکزیت دستگاه‌های اجرایی، نظامی و امنیتی در این حوزه و شاخص‌های متعدد دیگر، پراهمیت‌ترین حوزه انتخابیه در استان محسوب می‌شود.
از دیدگاه سایر عوامل مانند عوامل اقتصادی، فرهنگی و امنیتی و … این حوزه از اهمیت ویژه نسبت به سایرین برخوردار است.
در مورد الحاق الشتر به خرم‌آباد نیز باید به این نکته پرداخت که چه الزامی برای این موضوع وجود دارد؟!
1. عامل جمعیتی: جمعیت کل حوزه سلسله و دلفان هنوز هم به حد نصاب بیش از یک نماینده نرسیده است.
2. عامل جغرافیایی: مساحت و سایر شاخص‌های جغرافیایی این حوزه نیز استحقاق بیش از یک نماینده را ندارد.
3. عامل سیاسی: در خوش‌بینانه‌ترین حالت و با فرض رد هرگونه موضع‌گیری قومیتی در پیشنهاد الحاق الشتر به خرم‌آباد در لایحه سال 90، شاید به این عامل و تنش‌های سال‌های گذشته بین الشتر و نورآباد در جریان انتخابات استناد شده است. حال این سوال مطرح می‌شود که با فرض الحاق الشتر به حوزه انتخابیه خرم‌آباد و از بین بردن تنش‌های بین سلسله و دلفان، آیا موضع‌گیری دیگری در مرکز استان و در جریان انتخابات به وجود نخواهد آمد؟ بدون شک این اقدام باعث تقابل مابین طوایف مطرح این حوزه خواهد شد و با این اقدام غیرضروری، دامنه تنش و تقابل احتمالی به مرکز استان کشیده خواهد شد که بسیار حساس‌تر از حوزه سلسله و دلفان است.
اگر یک فرضیه را هم الحاق بیران‌شهر به سلسله و اختصاص یک نماینده به این حوزه فرض کنیم باز هم موضوع را از قبل حادتر کرده و این بار دامنه تنش را به تاریخ لرستان و سابقه درگیری بین این دو طایفه بزرگ استان کشانده‌ایم که ضرورتی برای این امر احساس نمی‌شود. از طرف دیگر باز هم این دو حوزه، هر یک جمعیتی زیر 150 هزار نفر دارند که اختصاص یک نماینده به آن‌ها، اجحاف در حق مرکز استان با جمعیتی فراتر از استاندارد 2 نمیانده برای این حوزه است.
بنابراین می توان نتیجه گرفت:
در مورد فرضیه الحاق شهرستان سلسله به خرم‌آباد به دلایل زیر این اقدام غیر‌اصولی، غیرضروری و غیر منطقی است:
1. عامل جمعیتی: جمعیت کل حوزه سلسله و دلفان هنوز هم به حد نصاب بیش از یک نماینده نرسیده است.
2. عامل جغرافیایی: مساحت و سایر شاخص‌های جغرافیایی این حوزه نیز دلیل قانع کننده‌ای برای یک نماینده دیگر ندارد علاوه بر این که به دلیل پیوند ناگسستنی مردم این 2 شهرستان با ساکنین مرکز استان، اکثر این افراد امور خود را در مرکز استان پی‌گیری و بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های آنان در خرم‌آباد انجام شده است و تقویت مرکز استان به تقویت آنان نیز منجر خواهد شد.
3. عامل سیاسی: این اقدام کمکی به رفع تنش‌های مابین طوایف ننموده و اصولاً این‌گونه مسائل در عصر ارتباطات بایستی نادیده گرفته شود وگرنه باعث تقویت تعصبات قومی و قبیله‌ای در سایر نقاط استان نیز خواهد شد.
بنابراین و به عقیده نگارنده و به دلایل زیر می‌توان پیشنهاد نمود:
1. حوزه انتخابیه خرم‌آباد از نظر جمعیتی باید حداقل 3 نماینده داشته باشد.
2. هر چند استان لرستان بیکارترین استان کشور به شمار می‌رود اما متاسفانه مرکز این استان یعنی خرم‌آباد با 9 درصد افزایش نسبت به میانگین نرخ بیکاری استان در جایگاه بیکارترین مرکز استان کشور قرار دارد و این بزرگ‌ترین زنگ خطر برای توسعه کل استان به شمار می‌رود که بر لزوم توجه خاص همه نمایندگان استان به این حوزه می‌افزاید.
3. حوزه انخابیه خرم‌آباد و چگنی از نظر مساحت و تعداد روستاها 30 درصد آمار استان را به خود اختصاص داده که با آمار 22 درصدی تعداد نماینده، امکان سرکشی به همه این مناطق میسر نیست.
4. خرم‌آباد مرکز استان بوده و وجود 3 نماینده باعث توجه بیش‌تر مسوولین به این حوزه خواهد شد. عبور جمعیت این شهرستان از مرز 500 هزار نفر طی سال جاری، می‌تواند برای ثبت خرم‌آباد به عنوان شانزدهمین کلان‌شهر کشور کمک کند. در صورت کلان‌شهر شدن خرم‌آباد که از شروط آن داشتن 3 نماینده است، می‌توان مزایای بسیاری برای سایر شهرهای استان نیز کسب کرد که بر اساس آخرین اخبار، اتصال اجباری کلان‌شهر از طریق خط آهن سریع‌السیر به همه‌ی شهرهای اطراف، در دستور کار دولت قرار گرفته است.
5. در حال حاضر نمایندگان این حوزه، بیش‌ترین حجم مراجعه را نسبت به سایر نمایندگان دارند.
6. از دیدگاه عوامل سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و … نیز لزوم افزایش تعداد نماینده حوزه خرم‌آباد و چگنی بدون تغییر در حوزه بیش‌تر احساس می‌شود. علاوه بر این که الحاق بخشی دیگر به این حوزه یا انتزاع بخشی 
از این حوزه به حوزه‌ی دیگر، کوچک‌ترین کمکی به رفع معضلات موجود مرکز استان نخواهد کرد.
از این حوزه به حوزه‌ی دیگر، کوچک‌ترین کمکی به رفع معضلات موجود مرکز استان نخواهد کرد.بنابراین پیشنهاد می‌شود همه دست‌اندرکاران بر افزایش تعداد نماینده حوزه خرم‌آباد و چگنی بدون تغییر در مرز جغرافیایی این حوزه، نظر داشته باشند.
سعید نعمتی
پایگاه خبری یافته/ خرم‌آباد 93/8/11
————————————-
آمار کامل سرشماری استان لرستان در سال 1390
|
خانوار |
زن |
مرد |
جمعیت |
شرح |
|
21185647 |
37244000 |
37905669 |
75149669 |
کل کشور |
|
15427848 |
26623023 |
27023638 |
53646661 |
نقاط شهری |
|
5744614 |
10593566 |
10853217 |
21446783 |
نقاط روستایی |
|
13185 |
27411 |
28814 |
56225 |
غیر ساکن |
|
462528 |
870550 |
883693 |
1754243 |
لرستان |
|
292454 |
539362 |
536589 |
1075951 |
نقاط شهری |
|
169875 |
330763 |
346653 |
677416 |
نقاط روستایی |
|
199 |
425 |
451 |
876 |
غیر ساکن |
|
19856 |
35767 |
35819 |
71586 |
ازنا |
|
11594 |
20880 |
20826 |
41706 |
نقاط شهری |
|
8256 |
14868 |
14974 |
29842 |
نقاط روستایی |
|
6 |
19 |
19 |
38 |
غیر ساکن |
|
35067 |
68939 |
71336 |
140275 |
الیگودرز |
|
23517 |
44396 |
45124 |
89520 |
نقاط شهری |
|
11536 |
24509 |
26182 |
50691 |
نقاط روستایی |
|
14 |
34 |
30 |
64 |
غیر ساکن |
|
99308 |
169751 |
167880 |
337631 |
بروجرد |
|
73273 |
124744 |
120993 |
245737 |
نقاط شهری |
|
26035 |
45007 |
46887 |
91894 |
نقاط روستایی |
|
|
|
|
|
غیر ساکن |
|
19288 |
37402 |
37925 |
75327 |
پلدختر |
|
8489 |
16209 |
16385 |
32594 |
نقاط شهری |
|
10724 |
21023 |
21348 |
42371 |
نقاط روستایی |
|
75 |
170 |
192 |
362 |
غیر ساکن |
|
128680 |
242036 |
245131 |
487167 |
خرم آباد |
|
96381 |
178289 |
176566 |
354855 |
نقاط شهری |
|
32232 |
63614 |
68420 |
132034 |
نقاط روستایی |
|
67 |
133 |
145 |
278 |
غیر ساکن |
|
35619 |
70289 |
73872 |
144161 |
دلفان |
|
15233 |
30735 |
31455 |
62190 |
نقاط شهری |
|
20386 |
39554 |
42417 |
81971 |
نقاط روستایی |
|
|
|
|
|
غیر ساکن |
|
10831 |
21137 |
22084 |
43221 |
دوره (چگنی) |
|
903 |
1792 |
1711 |
3503 |
نقاط شهری |
|
9926 |
19340 |
20369 |
39709 |
نقاط روستایی |
|
2 |
5 |
4 |
9 |
غیر ساکن |
|
42819 |
79809 |
82991 |
162800 |
دورود |
|
27273 |
49975 |
51002 |
100977 |
نقاط شهری |
|
15546 |
29834 |
31989 |
61823 |
نقاط روستایی |
|
|
|
|
|
غیر ساکن |
|
18248 |
36380 |
36774 |
73154 |
سلسله |
|
8311 |
16401 |
16732 |
33133 |
نقاط شهری |
|
9937 |
19979 |
20042 |
40021 |
نقاط روستایی |
|
|
|
|
|
غیر ساکن |
|
52812 |
109040 |
109881 |
218921 |
کوهدشت |
|
27480 |
55941 |
55795 |
111736 |
نقاط شهری |
|
25297 |
53035 |
54025 |
107060 |
نقاط روستایی |
|
35 |
64 |
61 |
125 |
غیر ساکن |
منبع: مرکز آمار ایران
