لباس لری
لباس لری نمادی از تاریخ و فرهنگ کهن مردمان این دیار متمدن است . لباس لری معروف به لباس محلی لرستان ،در کنار دیگر اقوام ایرانی با زیبایی های منحصر به فرد خود همواره مجالی برای تجلی ذوق و استعداد طراحان لباس های روز بوده است.
لباس مردمان لر از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین لباس‌های محلی اقوام ایرانی است که اقلیم، فرهنگ، دین و طبیعت، هریک نقش مهمی در طراحی آن ایفا کرده‌اند. با وجود تشابه ساختاری در لباس محلی ایل‌های مختلف لر، تفاوت‌های اندکی در جزییات این لباس‌ها به چشم می‌خورد. لباس محلی لری با محوریت استان کهگیلویه و بویر احمد و به‌عنوان یکی از ۵۰ اثر معنوی این دیار، در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بر اساس برخی از شواهد موجود، قدمت لباس محلی لری که در گویش مخصوص این خطه به «جومه لری» شهرت دارد، به دوره اشکانیان برمی‌گردد؛ اما برخی از منابع نیز قدمت آن را به عصر تیموریان نسبت می‌دهند. اغلب کارشناسان بر این عقیده‌اند که این نوع پوشش محلی با گذر زمان تکامل یافته و در نهایت، به‌شکل امروزی آن تبدیل شده است. مردم لر زبان ایران در مهمانی‌ها و مجالس مهم و رسمی، نیز از لباس محلی خود استفاده می‌کنند تا ضمن زنده نگه داشتن سنت‌ها و حفظ آیین‌های بومی، جلوه‌ای باشکوه از هنر ایرانی را به نمایش بگذارند.
زیبایی و تنوع رنگ در این لباس‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌های لباس محلی لری محسوب می‌شود. رنگ و طرح پارچه لباس‌های لری به‌ویژه لباس محلی زنان این منطقه، پیوند عمیقی با طبیعت دارد و ترکیبی از آبی آسمان، نور درخشان آفتاب و سرسبزی دشت را تداعی می‌کند. در این نوشتار با انواع لباس محلی زنان و مردان لر و جزییات متفاوت آن بیشتر آشنا خواهید شد.
لباس محلی زنان لر
بنا به موقعیت اجتماعی، اقتصادی و از طرفی شرایط سنی از ویژگی های مشخصی برخوردار است به طوری که پوشاک زنان جوان لر با پارچه های الوان در رنگها و طرح های شاد با سربندهای زیبا و رنگی است و زنان مسن تر پارچه هایی به رنگ تیره با طرح های ساده و سربندی سیاه و سفید را ترجیح می دهند.لباس محلی زنان لر، تنوع کم‌نظیری از رنگ و طرح را شامل می‌شود و طراحی آن بر اساس شرایط اقلیمی و نیاز بانوان شکل گرفته است. این طرح‌ها و رنگهای مختلف بر اساس سن بانوان، شان اجتماعی آن‌ها، تجرد یا تاهل، تیره و قبیله و مواردی از این دست تغییر می‌کنند. در این میان، معمولا زنان و دختران جوان با لباس‌های شاد و رنگارنگ ظاهر می‌شوند؛ در حالی که زنان مسن، لباس‌هایی تیره با طرحهای ساده به تن دارند و سربندی سیاه و سفید نیز به سر می‌بندند.
گل ونی
روسریهای زنان لر که در زبان محلی به آن گل ونی می گویند علاوه بر پوشیده بودن، زیبایی خاصی به زنان لر می دهد.
تره و گل ونی
سرپوش ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر می بندند و به لری آنرا ساوه می گویند.
تره را در حالت عادی و در روزهای معمولی می بندند ولی زنان لرستانی برای شرکت در مراسم جشن و سور، نوعی از آنرا به نام گل ونی که رنگین است روی تره می بندند.
در طرح این روسریها که به طور معمول از جنس ابریشم هستند نقش ها و رنگهای مختلف به کار رفته که با گره خاصی به دور سر پیچیده شده و گوشه های آن هم به صورت آویزان بر پشت سر قرار می گیرد.
پیراهن زنان لر
دارای برشی ساده، بلند و گشاد با طرحهای گلدار و رنگهای متنوع است و دارای قسمت های مختلفی چون کلنجه ، سرداری یا کمرچین و جلیقه است
کلنجه
کت مخملی است که بر روی پیراهن زنان لر پوشیده می شود و یقه و لبه های دم آستین و دور شکاف آن یراقدوزی و نواردوزی شده است.
سرداری
پوششی است بلند تا به پشت پا، جلوی آن بدون دکمه است با آستینی تا آرنج که اغلب از مخمل با رنگهای مشکی، سبز و قرمز تهیه می شود و
دوره های آستین و دامن آن به پهنای دو تا سه انگشت یراقدوزی و نواردوزی شده است.
شلوار
به زبان محلی شاوال عبارت است از زیر جامه ای لیفه دار یا کمری دار به مدل شلوارهای کردی از پارچه های الوان رنگی که زیر پیراهن می پوشند.
شلوار زنان لر از لحاظ ترکیب و جنس پارچه دو قسمتی و دو رنگی است به طوری که از دمپا تا حدود بالای زانو، پارچه ساده با نقشبندی و نواردوزی شده است و قسمت بالاتر به رنگ دیگر و گلدار است.
کلاش
نوعی کفش است که برای زنان به ان آژ گفنه می‌شود.
لباس محلی مردان لرستانی
نیز دارای پوشش ساده ای هستند که جنبه های تزئین آن کمتر است و در عرف معمول این دیار به شال و ستره معروف می باشد.
شلوار مردان لر به طرح و هیبت شلوارهای کردی است و پیراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفید و گاه رنگی است.
پیراهن مردان لر که در گویش محلی به آن جومه یا کراس می گویند دارای آستین های بلند و یقه گرد بوده و از جنس کرباس و به رنگ سفید تهیه می شود.
شال
پارچه بلند و سفیدی است به عرض 90-60 سانتی متر و به طول 9-6 متر از جنس چلوار که آنرا چند دور به کمر می پیچانند و علاوه بر آن در مواقع ضروری از آن به عنوان کفن، پیچاندن محل زخم یا طناب استفاده می کردند.
ستره
قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده و بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده می شود و از قدیمی ترین انواع پوشاک در ایران است که در طرح های گلدار و شاد برای مراسم شادی و جشن و در طرحهای ساده با رنگهای کم مایه در انجام مراسم تشریفاتی و عزا به کار می آید.
شلوار
به زبان محلی شاوال عبارت است از زیر جامه ای لیفه دار یا کمری دار به مدل شلوارهای کردی از پارچه های الوان رنگی که زیر ستره می پوشند.
کلاه نمدی
از خصوصیات ویژه لباس مردان لر است که از نمد پشمی تهیه ومعمولا با شال و ستره استفاده می شود نوعی کلاه مردانه که به دو شکل مخروطی واستوانه‌ای است
گیوه
نوعی کفش دست ساز محلی می باشد، که کف آن چرم و یا پلاستیک ضخیم ومحکمی است که رویه آن به صورت نخ تابیده بافته می شود.
کپنک یا فرجی
کپنک یک نوع قبای نمدی پشمی محکم است که معمولا مورد استفاده چوپانان می باشد و در مواقع جنگ از آن به عنوان لباس رزم استفاده می شود زیرا ترکیب بسیار فشرده ای در ساخت آن بکار رفته است.
احیا لباس های محلی و به روز کردن این لباس ها برای استفاده زنان و مردان در جوامع مختلف با سنت های بومی و اصیل ضروری به نظر می رسد.
