روزی به دعوت آقای افشار پدر بلوط لرستان، برای دیدن خزانه شخصی راهی منزل ایشان شدیم. در راه او از ظروف زباله روبروی منزل خود و همسایه‎هایش برایم گفت: ظروف زباله را خودمان درست و سعی کردیم با شمشادها فضای سبزی به آنها بدهیم. شروع کار من خودم 5، 6 تا درست کردم و حالا دیگر می‎بینید بین دیگر همسایه‎ها هم گسترش پیدا کرده است.

ظروف با میلگردهایی به هم جوش خورده به شکل مکعب درب‎دار ساخته و بر پایه‎ای نصب بود.

حیاط خانه پر از گل‎ها و نهال‎های بومی و غیربومی. گوشه‎ای از پارکینگ روی طاقچه‎ای کوچک. چند گلدان، تابلو از مناظر و سنگ‎هایی بعضاً شبیه به کفش- لنگه کفش رستم و ریزعلی خواجوی- گذاشته شده بود. ظرف‎هایی هم آن کنار پر از بذر بلوط و آب.

این‎ها را ببین. انگار گلدان‎ها با شما صحبت می‎کنند: “من حالا دیگر زباله نیستم امروز برای جامعه‎ام مفید هستم و…، متشکرم که مرا در طبیعت رها نکردید من هم در عوض اکسیژن شما را تهیه می‎کنم، آیا می‎دانستید چند سال طول می‎کشد تا من تجزیه شوم و…”

اینها جملات برچسب گلدان‎ها یا کمی رک‎تر؛ بطری‎ها، اسپری‎ها، جلد سیگار، جا ماست و… بود که برای خواندن‎شان باید عینک بدبینی را از روی چشمانت برمی‎داشتی. فکر کن هر چیزی. پوسته تخم‎مرغ و انار و یا حتی جای نخ دندان و…)

بلندترین شمعدانی کشور با 180 سانتی‎متر ارتفاع. به مدارس هم گفتم که بیایند… شاید همین تلنگری برای بچه‎ها باشد. می‎فهمند که می‎شود با ظروف زباله، گلی زیبا داشت. ضمن این‌که در کنار این بازدیدها، من هم آموزش‎هایی به آنها می‎دهم.

*آقای افشار کمی از خودتان بگویید.

رشته‎ام ساختمان است. سالانه 2500 تا 3000 نهال پرورش می‎دهم. اینها را توسط دوستان و دیگر دوستداران محیط زیست در جاهایی که دام کمتر عبور می‎کند کشت می‎کنیم. سعی می‎کنیم بیشتر گونه‎های بومی استان‎مان که در رأسش بلوط و بعد زالزالک وحشی، گلابی وحشی، پسته وحشی، انجیر کوهی، سماق کوهی، بادام کوهی و داغ داغان یا تاوی(تاک) بکاریم، چون این درختان از هر نظر به صرفه و پرفایده‎اند برای ما. طول عمر یک درخت بلوط 2000 سال و دیگر درختان بومی بین 1600 تا 1800 سال است. این درختان پهن‎برگ‎اند و نقش بسزایی در هدایت باران به سفره‎های زیرزمینی و نیز جذب بیشتر گازهای سمی در مقایسه با سوزنی برگان دارند ضمن این‌که تنها تا دو سال نیاز به آبیاری دارند.

توضیح داد که داغ داغان یا همان تاوی(تاک) درختی است که به دلیل مقدس دانستن آن، در گذشته چوبش را سوراخ و با مهره آبی(گژک) برسینه بچه‎ها می‎بسته‎اند.

فعالیت ما(انجمن دوستداران طبیعت) احیاء و حفاظت و نگهداری از جنگل‎های استان است. البته این چند سال بیشتر کارمان احیاء است، سال گذشته 13 هزار بذر بلوط در پارک‎های جنگلی شورآب و چگنی و نیز در بام خرم‎آباد کشت کردیم. خانم عزیزی، قبل از عید شهردار اراک با من تماس گرفت و گفت می‎خواهیم میدان و پارکی به نام بلوط در این شهر احداث کنیم. ما هم بذر بلوط را تهیه کردیم و در روزی که مسئولان آنجا حضور پیدا کرده بودند از من برای آموزش نحوه کشت به بچه‎های دبیرستانی دعوت شد. راستش من از این اقدام خیلی خوشحال شدم اما از جهتی ناراحت که چرا خرم‎آباد نباید میدانی به اسم بلوط داشته باشد. آخر لرستان را همه با نام سرزمین شقایق‎ها و جنگل‎های انبوه بلوطش می‎شناسند!

*اهدافی که شما را به انجام این کارها وامی‎دارد چیست؟

سوای این بحث‎ها که حدود 60 درصد اکسیژن کره زمین توسط برگ درختان تولید می‎شود و برگ‎ها نقش مهمی در جذب دی اکسید کربن دارند و غیره؛ اگر… استان خودمان را در نظر بگیرید آمارهای گذشته حاکی از وجود یک میلیون و 100 هزار هکتار جنگل در سطح استان هستند، حال آن‌که این میزان امروز به زیر 500 هکتار رسیده. نباید دست روی دست گذاشت. باید کاری کرد تا به آن آمار اولیه دست یابیم. اطلاعات ما از نیروهای مردمی در خصوص تخریب جنگل‎ها نشان می‎دهد بیش از 85 درصد آتش‎سوزی‎ها عمدی است. زاگرس ما با 1300 کیلومتر طول در 200 کیلومتر عرض، 45 درصد آب شیرین کشور را تأمین می‎کند، جالب این‌که نزدیک به دوسوم این آب توسط درختان ما فراهم می‎شود. این حرف دانشمندان ماست؛ جایی که پوشش جنگلی دارد از یک ساعت بارندگی در آنجا حدود 43 دقیقه از آن باران وارد سفره‎های زیرزمینی می‎شود؛ درواقع برگ‎هایی که روی زمین ریخته مانع از فرسایش خاک و حرکت آن به سمت سدها و رودخانه‎ها می‎شود و عکس این مطلب هم صادق است.

*پدر بلوط لرستان، آخرین اطلاعات‎شان از وضعیت درختان بلوط چیست؟

خبر خوشحال کننده من به شما این است که طی بازدیدی که چندی پیش از جنگل‎های بخش سپیددشت، جاده جدید خرم‎آباد – پل زال، مناطق کوهدشت، بسطام، کاکارضا، زشت و قلایی داشتیم متوجه شدیم درصد بالایی از درختانی که دچار پدیده زوال شده بودند از تنه و قسمت پایین درخت و پاجوش جوانه‎هایی در حدود یک تا یک و نیم متر رشد کرده‎اند. گرچه هنوز علت مشخصی از بروز این بیماری به اثبات نرسیده اما می‎توان گفت بارندگی‎های تا به امروز استان تأثیر خود را بر بلوط‎هایمان نمایان ساخته‎اند.

به یاد بیاورید آتش‎سوزی‎ سال گذشته در حدود دو کیلومتری سپیددشت که طی آن حدود 2000 هکتار از عرصه‎های جنگلی سوخت؛ البته خوشبختانه شاید 70 درصد درختان سوخته، امسال دوباره جوانه زدند و شروع به رشد کردند.

سپاس از لطف الهی. فکر می‎کنم خدا نکند برسد روزی که با شنیدن آوای دیروز طبیعت حسرت بکشیم و خدا کند ما هم از همین امروز مثل آقای افشار بی‎تفاوت از کنار بعضی بی‎تفاوتی‎ها نگذریم.

گفت‌وگو از خبرنگار ایسنا منطقه لرستان: الهام عزیزی