علیرضا خورشیدی

سال 1397 «علی‌رضا خورشیدی» اولین فوتبالیست لرستانی عضو تیم ملی، سفری به زادگاهش خرم‌آباد داشت. بر آن شدم مطلب منتشر شده در مورد «اولین ملی‌پوش فوتبال لرستان» را پس از گفت‌وگو با وی، بازنگری و تکمیل کنم.

البته در انتخاب اولین فوتبالیست لرستانی عضو تیم ملی، باید مواردی را مد نظر قرار داد و از جمله این که بازیکن مورد نظر اهل این دیار بوده (از پدر و مادری لرستانی متولد شده باشد) و مدتی نیز در لرستان زندگی کرده باشد‍؛ در غیر این صورت باید افرادی نظیر همایون بهزادی (1394-1320) یا کامبیز جمالی (1389-1317) را اولین فوتبالیست‌های متولد خرم‌آباد و لرستان ذکر کرد که دهه 40 موفق به پوشیدن پیراهن تیم ملی فوتبال کشورمان شدند، اما در واقع مرحوم بهزادی به خاطر شغل پدرش که نظامی بود در خرم‌آباد به دنیا آمد و پس از مدتی کوتاه نیز خانواده‌اش که اصالتا مازنی بودند این دیار را ترک کردند.

همچنین در مورد کامبیز جمالی نیز تحقیق من برای بومی بودن او به نتیجه نرسید و موضوع، شاید شبیه همایون بهزادی بود، چرا که نتوانستم مدرکی معتبر از ارتباط نسبی او با جمالی‌های ساکن خرم‌آباد پیدا کنم.

بر این اساس، ملاک و معیار انتخاب اولین ملی‌پوش را همان اهل پدر و مادری لرستانی بودن و همچنین زاده و بالیده شدن در این دیار بود. لذا دامنه‌ی پژوهش به دو نفر محدود ‌شد: «علی‌رضا خورشیدی و قاسم طبیبی» که البته با اندکی تقدم زمانی، «علی خورشیدی» در رأس فوتبالیست‌های ملی‌پوش لرستانی قرار دارد.

بنا بر اظهارات خودش، او و خانواده‌ تا 6 سالگی ساکن باغ فیض بودند و پس از آن به محله زیبای سراب شَوا و خیابان سازمان (معلم) نقل مکان کردند. آن‌جا بود که علی علاوه بر شنا و بازی روی سُرسُره سنگی سرچشمه شوا، فوتبال را نیز کنار مرحومان نصرت‌الله و ناصر میرزایی و دیگر بچه‌های این محله آغاز کرد.

نیمه دوم سال 1342 خورشیدی همراه خانواده از خرم‌آباد راهی محله بهشت پایتخت در نزدیکی پارک شهر تهران می‌شود. آن‌جاست که هنر فوتبال او در دوره نوجوانی بهتر دیده می‌شود. ابتدا در تیم دبیرستان هدف که وابسته به باشگاه شاهین تهران بود این رشته را به صورت اصولی زیر نظر مرحوم «پرویز دهداری» می‌آموزد و سپس سال 1347 به تیم گارد تهران می‌پیوندد و تا سال 1351 در این تیم می‌درخشد.

نکته جالب توجه در خصوص افتخارات فوتبالی علی خورشیدی این است که وی ابتدا سال 1350 به تیم ملی امید، بعد به تیم ملی بزرگسالان و سپس به تیم ملی جوانان ایران دعوت شد!

اولین حضور او در تیم ملی امید مربوط به شرکت در جام «دوستی» است که در این مسابقات همراه تیم ملی امید پس از تیم‌های زاگلبی لهستان و پاس تهران، در رده سوم ایستادند.

همان سال 1350 همراه تیم ملی بزرگسالان در جام «کوروش کبیر» مقابل تیم‌های چکسلواکی و اتریش به میدان رفت و مقابل اتریش یک گل به ثمر رساند که داور گل صحیح او را آفساید اعلام کرد! البته او خاطره تلخ دیگری هم در این مورد دارد و سال 1351 که عضو تیم ملی جوانان ایران در مسابقات آسیایی بانکوک بود، مرحله نیمه‌نهایی گلی وارد دروازه‌ی اسرائیل می‌کند که داور آن را مردود اعلام می‌کند تا اسرائیل و کُره فینالیست شوند.

تابستان 1352 به دنبال انحلال تیم گارد، ستارگان این تیم نظیر علی خورشیدی، سجاد صادقی، علی سجادی، سهام میرفخرایی و حسن نایب‌آقا به هُما پیوستند.

البته خورشیدی سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ افسر وظیفه بود و به همین دلیل حضور پررنگی طی این سال‌ها در تیم هما نداشت. اوج درخشش او در هما به آخرین دوره لیگ تخت جمشید باز می‌گردد که وی با زدن ۱۲ گل یکی از بهترین گلزنان جام بود.

خورشیدی سخت‌کوش، مهرماه ۱۳۵۴ هنگام بازی هما با ابومسلم در برخورد با «مهدی عسگرخانی» بی‌هوش شد و سه روز در حالت اغماء در بیمارستان ماند!

 دنیای فوتبالی علی خورشیدی به هما محدود شد و همراه این تیم در جام تخت‌جمشید (لیگ برتر آن زمان فوتبال ایران) یک‌بار سال 1353 عنوان سوم و یک‌بار سال 1354 عنوان دوم را کسب کرد.

او طی این سال‌ها 25 گل برای هما به ثمر رساند، اما در رده ملی، ماجرا فرق داشت و او گاهی به دلیل مصدومیت، تورنمنت‌ها و مسابقات مهمی را از دست ‌داد. از آن جمله، جام جهانی 1978 آرژانتین بود که با وجود نظر مساعد «حشمت مهاجرانی» سرمربی تیم ملی روی خورشیدی، به دلیل مصدومیت زانوی چپ، علی ترجیح داد میدان را برای جوان‌ترها خالی کند تا تیم ملی کشورمان در این مسابقات مهم با توان بیشتری حضور یابد.

خورشیدی در این خصوص می‌گوید: «آن زمان در هر مسابقه اجازه دو تعویض داده می‌شد و حشمت‌خان (مهاجرانی) معمولاً یک تعویض را برای مصدومیت احتمالی بازیکنان تا دقایق پایانی کنار می‌گذاشت، لذا کسی که به عنوان بازیکن اصلی وارد میدان می‌شد، می‌بایست آمادگی بدنی کامل و بالایی برخوردار می‌بود. من ترجیح دادم به خاطر مصدومیت کهنه زانوی چپ، باری به تیم ملی در جام جهانی تحمیل نکنم.»(1)

یکی از مهم‌ترین گل‌های ملی خورشیدی، تک گل پیروزی‌بخش او سال 1354 مقابل عراق در دقیقه 66 روی پاس علی پروین است که باعث راه‌یابی تیم ملی فوتبال کشورمان به المپیک 1976 مونترال شد. خورشیدی همچنین زننده‌ی نخستین گل تاریخ فوتبال ایران مقابل کره جنوبی در خاک کره است.

وی طی 7 سال حضور در تیم ملی، 23 بازی انجام داد و 8 گل نیز به ثمر رساند.

از جمله بازی‌های ملی این گوشِ چپ 173 سانتی‌متری کشورمان می‌توان بازی مقابل تیم‌های ملی چکسلواکی، اتریش، هنگ‌کنگ، سوریه، عربستان، لهستان، کوبا، رومانی، کویت، برزیل، یمن، چین، عراق، بحرین و کره جنوبی اشاره کرد که مقابل عربستان، کره جنوبی، عراق، چین و یمن و … نیز موفق به گلزنی شد.

علی خورشیدی در زمینه‌ی تحصیلی نیز موفق بود. او سال 1348 مدرک دیپلم گرفت و سال 1352 پس از اخذ مدرک لیسانس، تابستان 1357 جهت ادامه تحصیل و گرفتن مدرک فوق‌لیسانس مدیریت بازرگانی عازم آمریکا شد و این‌جا پایان زودهنگام او در فوتبال به سن 25 سالگی بود!

هفتم خرداد 1397 علی خورشیدی پس از سال‌ها، دوباره به زادگاهش خرم‌آباد سفر کرد تا کارهای اداری لازم برای تعیین تکلیف املاک و ارثیه پدری را صورت دهد.

از او دعوت کردیم گفت‌گویی تلویزیونی در خیابان سازمان (معلم) که خاطرات کودکی او را زنده می‌کرد، داشته باشیم بلکه در آرشیوها برای آیندگان ماندگار شود.

خورشیدی که البته مردادماه 1392 به خاطر شرکت در مراسم درگذشت مادرش (مرحومه زهرا بروجردی) به بروجرد سفری کوتاه داشت، در گفت‌وگو با ما عنوان کرد که 47 سال از آخرین حضورش در «خرم‌آباد» می‌گذرد!

وی اظهار داشت: «سال 1350 که پدرم بیمار بود، یک روز به خرم‌آباد آمدم و پس از آن، دیگر امکان حضور در زادگاهم تا کنون (سال 1397) میسر نشد!»

وی که هنوز لُری صحبت کردن را کامل فراموش نکرده، کنار نهر سراب شَوا چند کلمه‌ای لری بر زبان می‌آورد که همین چند کلمه باعث می‌شود لبخند بر لبان اطرافیان نقش بندد.

«علی خورشیدی» از آن خرم‌آبادی‌هایی است که همواره به زادگاهش عشق می‌ورزد حتی اگر سال‌ها از آن دور باشد. گواه این مدعا، مصاحبه‌هایی است که از او در دوران اوج فوتبال طی دهه 50 در نشریات معتبر کیهان ورزشی و دنیای ورزش به جای مانده که در آن‌ها از او با عناوینی همچون «توپچی شهر بی‌پیاده‌رو (خرم‌آباد)»، «توپچی خرم‌آباد» و «مرد بزرگ خرم‌آباد» یاد شده است.

خورشیدی که روزگاری چون خورشید در آسمان هُما و تیم ملی فوتبال ایران با شناسنامه خرم‌آبادی می‌درخشید، شاید آخرین سفرش را سال 1397 به خرم‌آباد انجام داد. او که در طول زندگی همسری اختیار نکرده، اکنون نیز در آمریکا روزگار می‌گذراند اما با پیشانی‌بند اولین ملی‌پوش فوتبال خرم‌آباد و لرستان …

پی‌نویس:

(1) این مصدومیت کُهنه هنوز هم گاهی علی خورشیدی رنج می‌دهد. وقتی همراه او عصر روز هفتم خرداد 1397 به مجتمع بام خرم‌آباد رفتیم، شیب زیاد قسمت انتهایی مسیر باعث تشدید درد زانوی چپ آقای خورشیدی می‌شد، اما ایشان مثل دوران فوتبالی‌اش، غیرتمندانه هم‌پای ما تا منطقه پرچم مجتمع پیاده بالا آمد!

رضا جایدری / پایگاه خبری یافت