نهر ناصری خرم آباد
نهر ناصری خرم آباد،نهر ناصری خرم آباد در سال 1231 خورشیدی توسط خانلر میرزا احتشام‌الدوله(حاکم لرستان) احداث گردید و تا حدود سال 1330 یعنی به مدت یک قرن جریان داشت. احداث آب انبار در مقابل گرداب بزرگ شهر مسیر این نهر را قطع نمود. نهر ناصری به طول ۲۸ کیلومتر از تنگه شبیخون تا سراب نیلوفر و در طول مسیر ۷ آسیاب را می چراخنده که سه آسیاب آن مانده است، در نتیجه باید گفت هیچ کدام از منابع آب خرم اباد هدر نمی‌رفتند و صرف مصارف مختلف می شدند همچنین هزار و ۳۱۳ قنات در لرستان وجود دارد که هیچ کدام ثبت ملی نشدند.
از جمله اقدامات خانلر میرزا حاکم وقت لرستان در شهر خرم آباد ، احداث نهری موسوم به نهر ناصری بود . در کتاب «روضه الصفا» در خصوص چگونگی احداث این نهر آمده است :
«در این اوقات ، همت بلند امیر زاده آزاده (خانلر میرزا) به آبادی و خرمی بلده خرم آباد مقیم بود و چون شهر خرم آباد در دامان کوهی واقع است و آبی که از زیر قلعه و بالا می جوشد (آب گلستان) به واسطه آنکه دو ثلث شهر خرم آباد از آن ارفع است بدانجا نمی نشیند و غالب بیوتات متوطنین شهر را از آن آب قسمت و بهر حاصل نمی گردد و غالباً به علت قلت آب و بدی هوا امراض مزمنه متوقفین شهر را علیل و مریض دارد . نواب والا در مقام چاره این کار بر آمد و به اعلی وادنی و از اطراف و اکناف شهر تماشا و سیر کرده علامت و آثار و قلل و دمی شهری قدیم در پهلوی جبل و قلل مشاهده کرد تا محقق گشت که در ازمنه سالفه نیز آب به شهر خرم آباد از رودخانه می آورده اند ، لهذا از تنگ رباط که تا شهر یک فرسخ و نیم مساحت دارد نهری بریده در تمامت معابر با آهنگ و سنگ و ساروج محک کرده و فرو بسته بغلهای جبل را شکافته و مدت دو ماه ایام توقف خرم آباد نهرها را به شهر متصل ساخته به جمع خانهای فراز و فرود رسیده همه سیراب شوند و در بیوتات خود حوض و باغچه و بساتین و حدایق متنزهه بساختند . »
همچنین در کتاب «مراه البلدان» در مورد احداث نهر ناصری آمده است :
شهر خرم آباد که آب جاری نداشت و مردم از آب ، تنگی می کشیدند و یک فرسخی شهر آثار نهری بود، به حکم نواب والا احتشام السلطنه نهر را حفر نموده به واسطه آن شهر خرم آباد را دارای آب جاری نمودند .
علاوه بر احداث نهر ناصری در شمال شهر خرم آباد به سال 1268 هـ ق در همین سال رباطها یا کاروانسراهایی در بین راه خرم آباد به دزفول ساخته شد که هم اکنون نیز آثار آنها به چشم می خورد. از آن جمله می توان به کاروانسرای گوشه ، قلعه نصیر ، قلعه چمشک ، قلعه رزه و … اشاره کرد . در ضمن تعمیراتی نیز در ساختمان قلعه فلک الافلاک بنا به دستور خانلر میرزا انجام گرفت.
منابع :کتاب گنجینه آب لرستان – نویسنده عطا حسن پور -رضا میرزایی .کتاب «روضه الصفا».کتاب «مراه البلدان»
