ثبت جهانی دره خرم‌آباد
ثبت جهانی دره خرم‌آباد، غارهای دره خرم آباد در استان لرستان، مجموعه‌ای از پنج غار و دو پناهگاه صخره‌ای است که 63هزار سال پیش، سکونتگاه انسان‌های اولیه بوده‌اند. این مجموعه پیشاتاریخی، بیستم تیرماه 1404، به‌عنوان بیست‌ونهمین اثر فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد
شهری که امروزه از آن به نام خرم‌آباد نام‌برده می‌شود از نخستین سکونتگاه‌های مردم ایران به شمار می‌رود، آبشارهای زیبا، سراب‌ها، دریاچه کیو، پارک‌های جنگلی، آبسرده، بیدهل، گلستان، رباط، زاغه، آبشار بیشه و … از جمله جاذبه‌ها و مناظر طبیعی این شهرستان محسوب می‌شود.
رودخانه‌های کشکان و رودخانه خرم‌آباد از این شهر عبور می‌کند و ارتفاعات «مخمل کوه»، «یافته»، «سفیدکوه»، «هشتاد پهلو»، «کوکلا»، «تاف» و … از مهم‌ترین کوه‌های آن به شمار می‌رود.
اهمیت این شهرستان علاوه بر موقعیت استراتژیک آن به‌عنوان پل ارتباطی شمال به جنوب به آثار تاریخی و ما قبل تاریخ موجود در این شهرستان بازمی‌گردد.
ثبت جهانی دره تاریخی خرم‌آباد از مهم‌ترین پروژه‌های حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری لرستان محسوب می‌شود، شهری که آثار تاریخی و طبیعی زیادی را دل خود جای‌داده است.
لرستان بیش از پنج هزار اثر تاریخی دارد که از این تعداد بیشتر از دو هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده‌اند، جایگاه لرستان آنجا بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم این استان رتبه دوم ثبت آثار تاریخی ملی را دارد؛ اما همچنان در حوزه ثبت جهانی آثار تاریخی توفیقی نداشته است.
غارهای پیش از تاریخ «کنجی»، «یافته»، «پاسنگر»، «گر ارجنه»، «قمری»، پل «شاپوری»، قلعه «فلک‌الافلاک»، آسیاب «گبری»، «گرداب سنگی»، «مناره آجری»، مقبره «باباطاهر»، «سنگ‌نوشته»، پل «صفوی»، حمام «گپ» و … از جمله آثار تاریخی موجود در این شهرستان است.
اهمیت ثبت جهانی خرم‌آباد از جنبه‌های مختلف قابل‌بررسی است؛ اما نهایی‌شدن این امر می‌تواند شاه‌کلید توسعه مرکز لرستان در حوزه گردشگری باشد.
غارهای پارینه سنگی خرم آباد، در دره‌ای به همین نام به‌طول ۱۵ و عرض ۱۲کیلومتر با ارتفاع حدودی هزارو200متر از سطح دریا واقع شده‌اند. اما چرا پیشینیان غارنشین ما این منطقه را برای سکونت انتخاب کرده‌بودند؟ دره خرم آباد به‌شکل حرف (U) است که دورتادور با کوه محاصره شده‌است. این موقعیت مکانی ویژه، غارهای دنج و چشمه‌های آب خنکی را ایجاد کرده که شرایط مساعدی برای انسان‌های اولیه محسوب می‌شده‌است.
- غار کلدر: نزدیک روستای قلعه‌سنگی، در بخش مرکزی خرم‌آباد قرار دارد و قدمتش به بیش از 63هزار سال پیش برمی‌گردد. این قدیمی‌ترین محوطه پارینه‌سنگی در ایران، کشورمان را به‌عنوان یکی از زادگاه‌های اولیه انسان‌های هوشمند معرفی می‌کند. براساس تحقیق روی زغال چوب، معلوم می‌شود که در این منطقه از چوب بادام و آلو به‌عنوان هیزم استفاده می‌شده‌است؛ یعنی ساکنان ماقبل تاریخ غار، مهارت استفاده گزینشی از پوشش گیاهی را داشته‌اند.
- غار یافته: در ۲۵کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد، روی کوه یافته واقع شده‌است و قدمتش به حدود 35هزار سال پیش برمی‌گردد. اولین کاوش علمی در غار «یافته»، سال ۱۹۶۵ انجام و مصنوعاتی از جنس صدف و دندان در آن کشف شده‌است که جزو قدیمی‌ترین مدارک استفاده از زیورآلات به‌شمار می‌رود. علاوه‌بر این، تعدادی درفش و سوزن در این غار پیدا شده که ممکن است قدیمی‌ترین شواهد دوخت لباس در ایران باشد.
- غار کنجی: در ۴کیلومتری جنوب خرم‌آباد، در کمرکش کوه قرار دارد و قدمتش را بیش از 40هزار سال تخمین می‌زنند. مصنوعات سنگی و بقایای جانوری یافت‌شده در این غار، درباره شیوه زندگی انسان‌های ماقبل تاریخ و رفتار شکارچیان، داده‌های ارزشمندی دراختیار محققان قرار می‌دهد.
- غار گیلوران: در جنوب غربی دره خرم آباد و در میانه سفیدکوه واقع شده‌است. کاوش‌های باستان‌شناسی در این غار، حاوی اطلاعات مهمی درباره سکونت انسانی در دوره‌های پارینه‌سنگی میانی، پارینه‌سنگی جدید، نوسنگی، مس و سنگ، عصر برنز، تاریخی و اسلامی است.
- غار قمری: در غرب خرم‌آباد، روی سفیدکوه واقع شده‌است و پیشینه‌اش را متعلق به 40 تا 80هزار سال پیش می‌دانند. شواهد کشف‌شده از این غار، اطلاعات مهمی درباره دوران پارینه‌سنگی میانی، پارینه‌سنگی جدید، نوسنگی، مس و سنگ، عصر برنز، دوره‌های تاریخی و اسلامی دراختیار باستان‌شناسان قرار داده‌است.
- پناهگاه صخره‌ای گرارجنه: در جنوب شرقی دره خرم آباد واقع شده‌است و طولی بیش از 14متر دارد. شواهد یافت‌شده در این منطقه، متعلق به دوره‌های پارینه‌سنگی میانی و پارینه‌سنگی جدید است. در لایه‌های مختلف گرارجنه، بقایایی از شکار و قصابی بز، گورخر، گوسفند، گاومیش و غزال دیده شده‌است.
- پناهگاه صخره‌ای پاسنگر: متعلق به دو دوره برادوستین و زرازین و حاوی اطلاعات قابل‌توجهی درباره زندگی انسان غارنشینِ 30هزار سال پیش است. یکی از صدف‌های کشف‌شده از این غار را می‌توانید در موزه ملی ایران تماشا کنید.
دره خرم آباد، به‌دلیل تراکم بالای سایت‌های باستانی و وجود شواهدی از زندگی انسان‌های نئاندرتال و هوموساپینس، از مهم‌ترین مراکز تحقیقات پارینه‌سنگی جهان به‌شمار می‌رود. به بیان دیگر، آن‌چه دره خرم آباد و غارهای پیشاتاریخی‌اش را ارزشمند می‌کند، اطلاعاتی است که درباره زندگی انسان در دوره‌هایی بسیار دور به ما می‌دهد.
دانشمندان حالا به‌لطف یافته‌های کشف‌شده شامل ابزارهای سنگی، بقایای فسیلی و زیورآلات، می‌توانند تصویر روشن‌تری از انسان دوره پارینه‌سنگی قدیم تا عصر آهن به‌دست بدهند. و از آن‌جایی‌که زندگی انسانی در پیوستاری تاریخی قرار می‌گیرد، یافته‌های تازه، انسان امروزی را هم بهتر می‌شناسانند.
غارهای دره خرم آباد، هفت سکونتگاه بازمانده از دوره پارینه سنگی هستند که تیرماه 1404 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند. زیورآلات، بقایای شکار و قصابی حیوانات و شواهدی از دوخت‌ودوز در این غارها کشف شده‌است که اطلاعات مهمی درباره پیشینیان غارنشینمان به ما می‌دهد. جزئیات غارهای پارینه سنگی دره خرم آباد را در مقاله حاضر، توضیح داده‌ایم.
ثبت جهانی دره تاریخی و کهن خرم‌آباد از مهم‌ترین پروژه‌های حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری لرستان محسوب می‌شود، شهری که آثار تاریخی و طبیعی زیادی را دل خود جای‌داده و با ثبت آن سایر ابنیه‌های تاریخی که ۱۷ مورد گزارش شده نیز ثبت جهانی خواهند شد.
دره خرم‌آباد یکی از زیستگاه‌های کهن بشر است که محل سکونت انسان‌های «نئاندرتال» و هوشمند بوده است و اخیراً پرونده ثبت جهانی آن در یونسکو به جریان افتاده است؛ این شهر گذرگاهی تاریخی از دیرباز به عنوان یکی از تمدن‌های کهن بشری مطرح بوده و همین امر سبب شده تا نگاه باستان‌شناسان و فرهنگ‌پژوهان قرون و اعصار مختلف را به سمت خود معطوف کند، وجود ارتفاعات سخت‌گذر، طبیعت کم‌نظیر و از همه مهم‌تر آب به عنوان مایه حیات بشر در لرستان، این منطقه را به یکی از مناطق مورد توجه بشر پیش از تاریخ برای زندگی تبدیل کرده و سبب شکل‌گیری اولین سکونتگاه‌های بشر در این دیار شده است به طوری‌که “دره خرم‌آباد” با مرکزیت شهر باستانی “شاپورخواست” و وجود جاذبه‌های طبیعی و اماکن باستانی نظیر غارهای هفتگانه یکی از شواهد متقن در این رهگذر به شمار می‌رود؛ اخیراً پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در یونسکو به جریان افتاده که در صورت تحقق نقش بسزایی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه لرستان درپی خواهد داشت.
خرم‌آباد کهن شهری است که به تعبیری مینیاتوری از زندگی پیش از تاریخ بشر، از عصر حجر تا قجر محسوب می‌شود و دارای ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های کم‌نظیری است و در یک کلام می‌توان گفت کالایی لوکس و فرهنگی است که در هیچ جای دنیا با این ویژگی معماری، فرهنگی، مذهبی و تاریخی یک جا وجود ندارد.
وی بیان کرد: این دره تاریخی و گذرگاه کهن مینیاتوری از زندگی پیش‌از تاریخ بشر از حجر تا قجر است و این ویژگی تاریخی که قلعه فلک‌الافلاک و محیط پیرامون و شهر خرم‌آباد دارد، همه این ویژگی‌ها ایجاب می‌کند که رفتاری که با شهرهای تاریخی دنیا داریم با این شهر هم داشته باشیم.
ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی علاوه بر افزایش احساسات ملی‌گرایانه و هویتی، ریشه دار بودن یک ملت را اثبات می‌کند؛ ثبت جهانی دره کهن خرم‌آباد یک کار فرهنگی جهانی است و دغدغه و مطالبه جدی شهروندان لرستانی برای برون رفت از وضعیت موجود است؛ همه آحاد جامعه و دستگاه‌های حاکمیتی وظیفه دارند نسبت به این امر همکاری داشته تا موانع پیشرو برداشته و خرم‌آباد به جهان‌شهر تبدیل شود.
پرونده ثبت جهانی غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد بدون قلعه فلک الافلاک در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
غارهای محوطه‌های پیش از تاریخ دره خرم آباد شامل ۶ بخش است از جمله:
غار کلدر،
غار یافته،
غار کنجی،
غار گیلوران؛
غار قمری
و پناهگاه سنگی گرارجنه
با ثبت جهانی این پرونده، ایران ۲۹ پرونده را در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت کرده است.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل استانداری لرستان، سید سعید شاهرخی اظهار کرد: بعد از یک فرایند طولانی و مهم، مکان های پیش از تاریخ خرم آباد را یونسکو تایید کرد و مورد توجه جهانیان قرار گرفت.
وی ادامه داد: این ثبت ویژگی های منحصر به فردی دارد زیرا این تاییدیه یونسکو، مهر تایید بر اصالت، تاریخ و تمدن بزرگ دره خرم آباد دارد.
استاندار لرستان تصریح کرد: آغازین روزهای زندگی بشر هوشمند در این غارها شکل گرفته و این نکته تفاوت عمده این ثبت با دیگر پرونده های ثبت جهانی را نشان می دهد.
شاهرخی افزود: این افتخار قطعا موجب شتاب توسعه و آبادانی در حوزه های سیاسی فرهنگی و اجتماعی در کشور و استان لرستان و شهر خرم آباد خواهد شد.
وی ادامه داد: ویژگیهای مهمی که باعث شد یونسکو با اکثریت قاطع این پرونده را بپذیرد این بود که قدمت زندگی بشر براساس یافته‌های علمی در دره خرم
۶۰ هزار سال بود ولی طول قدمت آخرین پرونده ثبت شده قبلی ۱۵ هزار سال بود و همین اختلاف موجب شگفتی یونسکو شده بود.
وی تصریح کرد: وجه تمایز این ثبت با دیگر مناطق اینست که این منطقه از اولین زیستگاه های بشر هوشمند بوده و ثبت دره خرم آباد موجودیت بشر را نمایش می دهد.
استاندار لرستان با اشاره به اینکه بشر زندگی هوشمند را از آفریقا آغاز می کند و به سمت سرزمین ما و سپس اروپا می رود، گفت: غارهای دره خرم آباد با ۶۰ هزار سال سابقه زیست بشر، منطقه منحصربفردی است که سبب توجه جهان می شود.
شاهرخی افزود: وجه تمایز دیگر این ثبت با دیگر مناطق، وجود آب و هوای منحصربفرد با ویژگیهای طبیعی خاص منطقه لرستان و خرم آباد است که این منطقه را از خیلی شهرها متمایز کرده است و ما باید قدر این موهبت را بدانیم.
وی یادآور شد: در دره خرم آباد ۱۴ اثر ملی فاخر ثبت شده داریم، در این پرونده ۵ غار و یک پرونده ثبت شده و البته در این پرونده، ثبت تپه فلک الافلاک را هم داریم که مورد تایید ایکوموس قرار گرفت.
وی گفت: در جریان جلسه ثبت جهانی مکان های پیش از تاریخ خرم آباد تاکید شد قلعه ضمیمه تپه فلک الافلاک است و باید کاوش های آن تکمیل شود تا سال آینده اضافه شود و این بدان معناست که ما درخواست جدیدی نخواهیم داد و به عنوان یک سند به همین پرونده اضافه می شود و فلک الافلاک هم به ۶ مکان دیگر اضافه می گردد.
استاندار لرستان گفت: این ثبت نشان داد که دنیا ما را باور کرده است، در لرستان ۵ هزار اثر تاریخی و طبیعی واجد ارزش داریم، دره ها و آبشارهای باعظمت داریم، پایتخت طبیعت ایران هستیم و۲ هزار و ۶۰۰ مورد از این آثار آثبت ملی شده است.
شاهرخی افزود: این ظرفیت با این عظمت، فرصتی بی بدیل برای بهره برداری جهت توسعه همه جانبه استان، فراهم می کند.
به گزارش خبرگزاری خانه ملت، در پی ثبت جهانی دره تاریخی خرم‌آباد به عنوان یکی از کهن‌ترین زیستگاه‌های انسانیِ جهان واقع در زاگرس، در چهل‌وهفتمین اجلاس کمیته میراث فرهنگی یونسکو به میزبانی پاریس؛ سید حمیدرضا کاظمی، رئیس مجمع نمایندگان استان لرستان در مجلس شورای اسلامی در پیامی ثبت جهانی دره خرم‌آباد را نه تنها برای استان لرستان و ایران، بلکه برای بشریت به‌عنوان میراث مشترک فرهنگی، نقطه عطفی بزرگ خواند و این موفقیت را نشان‌دهنده اهمیت ارزش‌های بی‌نظیر ایران فرهنگی دانست.
متن این پیام به شرح زیر است:
«بسمه‌تعالی
میراث فرهنگی و تاریخی این سرزمین زیباترین جلوه‌گاه معرفی ایران اسلامی به جامعه جهانی است و لرستان عزیز نیز یکی از این قله‌های فرهنگی است که امروز جهانی شد. ثبت جهانی دره خرم‌آباد نه‌تنها برای استان لرستان و ایران، بلکه برای بشریت به‌عنوان میراث مشترک فرهنگی، نقطه عطفی بزرگ است. این موفقیت نشان‌دهنده اهمیت ارزش‌های بی‌نظیر ایران فرهنگی است.دره خرم‌آباد مجموعه‌ای بی‌مانند از پناهگاه‌ها و غارهای باستانی است که مستند به دوره‌های تاریخی با شواهد حیاتی از زندگی نئاندرتال‌ها و انسان امروزی است. پوشش سه‌هزارساله‌ی فرهنگی از ابزارسازی گرفته تا آداب تزئینی در غار یافته، از نشانه‌های بارز ظرفیت‌های شناختی و اجتماعی پیشینیان ماست. کاوش‌های علمی و تحقیقات میان‌رشته‌ای انجام‌شده، این دره را به منبعی بی‌نظیر برای شناخت تکامل انسان تبدیل کرده است. اهمیت این مکان زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم این اثر نقش مهمی در ساخت فرهنگی جامعه جهانی داشته است.
ثبت جهانی دره خرم‌آباد به‌عنوان بیست و نهمین اثر ملموس ایران در فهرست آثار جهانی یونسکو، دریچه‌ای تازه به سوی توسعه فرهنگی، علمی و اقتصادی استان گشوده است. این موفقیت علاوه بر تقویت هویت ملی و فرهنگی، امکان پذیرش گردشگران جهانی، تسهیل در همکاری‌های بین‌المللی و زمینه‌سازی برای اشتغال و رونق اقتصادی منطقه را فراهم می‌کند که این مهم با همت مسئولان و کارشناسان محترم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حاصل شد.
این دستاورد مهم را به همه هم‌وطنان عزیز، به‌ویژه مردم شریف استان لرستان، جامعه فرهنگی ایران و دوستداران میراث فرهنگی تبریک می‌گوییم. امید داریم که مسیر پیشرو با همت همگانی به توسعه پایدار و حفظ این گنجینه شکوهمند ادامه یابد.
سید حمیدرضا کاظمی؛ رئیس مجمع نمایندگان استان لرستان در مجلس شورای اسلامی»./
ثبت جهانی دره خرم‌آباد در یونسکو و تاثیرات آن بر لرستان
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده نوشته است: با ثبت جهانی دره خرم‌آباد، سطح گردشگری لرستان به طور قابل‌توجهی ارتقاء می‌یابد.
در این یادداشت دکتر سعید پورعلی نوشته است:
ثبت جهانی دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ به عنوان بیست و نهمین اثر ملی و جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، در چهل و هفتمین اجلاس کمیته میراث جهانی در پاریس، یک قدم بزرگ در مسیر حفاظت و ترویج میراث تاریخی ایران بود. این رویداد نه تنها نشان‌دهنده ارزش بی‌نظیر دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ آن است، بلکه نقطه عطفی در تاریخ فرهنگی، اجتماعی و گردشگری استان لرستان و ایران به شمار می‌آید. دره خرم‌آباد با قدمتی چند هزارساله و غارهای پیش از تاریخ، یکی از غنی‌ترین میراث‌های تمدنی و فرهنگی ایران است، در شاخه‌ای منحنی در رشته کوه‌های زاگرس واقع شده و به سبب ویژگیهای زیستی و تاریخی‌اش، مورد توجه اقوام مختلف بوده است. غارهای پیش از تاریخ در خرم‌آباد، شاهکارهای طبیعی و باستانی هستند که قدمت آن‌ها به چند هزار سال قبل بازمی‌گردد و نشانگر زندگی انسان در دوران پیش از تاریخ و توسعه فرهنگ‌های اولیه در این سرزمین هستند.
ارزیابی‌های کارشناسان یونسکو این غارها را با ساختارهای زیستی و فرهنگی منحصربه‌فرد، واجد ارزش جهانی شناخته‌اند. ارزیابی ایکوموس در گزارشی با شماره ۱۷۴۴، تأیید می‌کند که غارهای پیش‌از تاریخ دره خرم‌آباد، هویتی فرهنگی و علمی بی‌نظیر دارند و می‌بایست در لیست میراث جهانی ثبت شوند. این ارزیابی مثبت، بدون نیاز به اصلاحات اساسی، از سوی ایکوموس تصویب و به کمیته میراث جهانی توصیه شده است. ثبت جهانی دره خرم‌آباد، بر ارزش‌های بی‌نظیر این منطقه صحه می‌نهد و نشان می‌دهد که میراث فرهنگی این سرزمین، توانایی رقابت و درک جهانی را دارد و می‌تواند گواهی بر مدیریت علمی و مسیر درست حفاظت از میراث تاریخی در کشور باشد.
این گام نهایی، علاوه بر ارزش‌های فرهنگی، تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی قابل‌توجهی دارد و فرصتی بزرگ برای معرفی ایران در سطوح جهانی است که می‌تواند رفت و آمد گردشگران، پژوهشگران و محققان خارجی را به این منطقه افزایش دهد و به عنوان موتور محرکه‌ای برای توسعه گردشگری، آموزش و پژوهش عمل کند.
نهایی‌شدن ثبت جهانی، نقطه عطفی در تلاش‌های ایران برای تثبیت جایگاه خود در عرصه میراث فرهنگی و گردشگری جهانی است و با جذب توریست‌های فرهنگی و تاریخی، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی و بالا بردن سطح رفاه جامعه، می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم، توسعه اقتصادی منطقه و کشور را توسعه دهد. لرستان و خرم‌آباد، با داشتن میراث طبیعی و فرهنگی غنی، به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی شناخته می‌شود که با ثبت جهانی دره خرم‌آباد، سطح این گردشگری به طور قابل‌توجهی ارتقاء می‌یابد. پیشنهاد شده است که پس از کامل‌شدن پژوهش‌های باستان‌شناسی و میان‌رشته‌ای در تپه «فلک‌الافلاک»، این بنای تاریخی نیز به عنوان اثر جهانی ثبت شود، که سهم بسزایی در جذب گردشگر و توسعه صنعت گردشگری منطقه دارد.
در کنار میراث مادی، توسعه گردشگری فرهنگی، پیوند عمیقی با اقتصاد فرهنگی و هنرهای سنتی، صنایع‌دستی و فناوری‌های نوین دارد و این فعالیت‌ها، تنوع اقتصادی منطقه را افزایش داده و به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، فرصت‌های کاری فراوانی برای ساکنان بومی و نسل‌های آینده فراهم می‌کند. ثبت جهانی، نه‌تنها بر توسعه اقتصادی، بلکه بر ارتقاء سطح فرهنگی و اجتماعی منطقه تأثیر می‌گذارد و این اثر، به عنوان نماد هویت و تاریخ قوم و ملت، حس غرور و تعلق را در جامعه محلی تقویت می‌کند و ضرورت حفاظت، صیانت و آموزش نکات مرتبط با میراث فرهنگی، به تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری، هویت ملی و افتخار ملی منجر می‌شود. ایجاد فرصت‌های پژوهشی و آموزشی حول این اثر، سبب افزایش میزان دانش محلی و ملی می‌شود و نوجوانان، دانش‌آموزان و پژوهشگران، از طریق برنامه‌های آموزشی، با میراث فرهنگی و ظرفیت‌های تاریخی‌شان بیشتر آشنا می‌شوند. این امر افزایش آگاهی عمومی و نگرش مثبت نسبت به حفاظت میراث، از دیگر اثرات مثبت ثبت در فهرست جهانی است. هرچند ثبت جهانی، منبع فرصت‌های بی‌نظیر است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. حفاظت و نگهداری پایدار، تامین منابع مالی، تربیت کارشناسان مجرب، رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و فرهنگ‌سازی، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت علمی است و نیاز است که تمامی اقدامات مدیریتی در تراز توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد و بر اساس هماهنگی بین‌دستگاهی و همکاری‌های بین‌المللی صورت گیرد. در این راستا، مشارکت جامعه محلی، متولیان فرهنگی و پژوهشگران، نقش کلیدی دارند؛ زیرا هر چه حقوق و نیازهای جامعه محلی در فرآیند حفاظت و توسعه لحاظ شود، نتیجه نهایی کار، موجب رضایت‌مندی و تضمین ماندگاری میراث خواهد شد. ثبت جهانی دره خرم‌آباد، فرصت بی‌نظیری است که با مدیریت صحیح، می‌تواند مسیر توسعه پایدار و ترسیم هویت فرهنگی و تاریخی منطقه را هموار سازد. در صورت برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های حفاظتی و توسعه‌ای مبتنی بر رویکرد میان‌رشته‌ای و مشارکت ذینفعان، این اثر می‌تواند به‌عنوان عنصر غالب در گردشگری منطقه و هویت فرهنگی ملی مطرح باشد. در بلندمدت، این اتفاق، موجبات تقویت دیپلماسی فرهنگی، شناساندن بیشتر ایران در عرصه بین‌المللی و ایجاد جاذبه‌های گردشگری پایدار و فرهنگی در منطقه را فراهم می‌کند؛ به‌گونه‌ای که در آینده، خرم‌آباد و لرستان نه‌تنها به عنوان مقصد گردشگری برتر، بلکه به عنوان نمونه‌ای از مدیریت علمی هوشمند در پروژه‌های میراث جهانی شناخته شوند. ثبت جهانی دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ، نه تنها یک اقدام حفاظتی و مدیریتی است، بلکه نماد عزم ملی و بین‌المللی برای پاسداری از میراث‌های فرهنگی و طبیعی این سرزمین است. این رویداد، فرصت مناسبی است تا ایران و لرستان به عنوان نگهدارندگان یکی از معتبرترین میراث‌های تاریخی جهان، نقش خود را در حفاظت و معرفی این آثار به دنیا به بهترین شکل ایفا کنند و چراغ راه توسعه گردشگری، فرهنگ‌سازی، و توسعه اجتماعی در منطقه باشند. با بهره‌برداری هوشمندانه از این فرصت، می‌توان آینده‌ای پایدار و سرشار از افتخار، توسعه و معرفت فرهنگی برای همه اقوام و نسل‌ها ترسیم کرد و میراث گرانقدر این سرزمین را در جهانی پرشتاب، به عنوان الگو و سمبل حفظ و پاسداری از ارزش‌های کشور و فرهنگ ایرانی، حفظ کرد.
در پایان سخن از وزیر میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی، استاندار لرستان مهندس سید سعید شاهرخی، سفیر محترم ایران در یونسکو، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، تیم مطالعاتی آماده سازی پرونده ثبت جهانی به رسم ادب تقدیر و تشکر کرد.
