فلک الاافلاک در مسیر تحول
فلک الاافلاک در مسیر تحول ،قلعه تاریخی و با صلابت فلک الافلاک که همچون نگینی بر تارک گردشگری لرستان می درخشد برای ثبت جهانی نیازمند آزادسازی محوطه است، اقدامی که از مدت ها پیش آغاز شده اما به دلیل گیرو دارهایی که در مراودات مالی آن رخ داده همچنان از جهانی شدن بازمانده است.
قلعه باستانی فلک الافلاک یک بنای عظیم آجری ساخته دوره ساسانی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان بوده که بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد استوار شده است.
زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده که از سوی بسیاری از کارشناسان به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد ، به نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می رود نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سند مالکیت قلعه فلک‌الافلاک خرم‌آباد به نام میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر شد تا گام مهمی در راستای آزادسازی حریم و ثبت جهانی این اثر تاریخی برداشته شود.
این اثر تاریخی تا پیش از این سند نداشته است که اقدامات حقوقی، انجام مراحل نهایی انتقال و صدور سند قلعه از سال ۹۷ در دستور کار بود.
وی اظهار داشت: ارتش و سپاه در ۲ بخش این اثر تاریخی مستقر بودند که در حال حاضر ارتش حریم قلعه را به طور کامل رهاسازی کرده و در خصوص سپاه نیز توافق سه جانبه ای میان استانداری، سپاه و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح صورت گرفته است که بر مبنای آن، حریم را آزاد می کند.
استاندار لرستان با تاکید بر اتمام امور حقوقی سند قلعه فلک الافلاک تصریح کرد: این توافق با سپاه برگشت ناپذیر است چراکه این نهاد نیز به طور کامل با تخلیه حریم قلعه موافق و با مجموعه استان همراه اما با کمبود منابع اعتباری برای ساخت پادگان جدید مواجه است.
خادمی کمک به ساماندهی قلعه فلک الافلاک را یک کار ارزشمند در دولت دوازدهم دانست و گفت: ساخت پادگان جدید سپاه حضرت ابوالفضل (ع) لرستان بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امید می رود طی یک تا ۲ سال آینده به اتمام برسد.
وی اضافه کرد: همزمان با انجام اقدامات حقوقی و حل مسائل مربوط به آزادسازی حریم، منابع مالی خوبی برای تملک مغازه های اطراف این بنای تاریخی تامین و اقدامات بازسازی مطلوبی نیز درون قلعه انجام شده است.
استاندار لرستان گفت: اعتبار لازم برای آزادسازی اطراف پل تاریخی صفوی خرم‌آباد تامین و مغازه‌های این حریم با بیش از ۲۰ میلیارد تومان خریداری شده چراکه آزادسازی حریم پل صفوی بخشی از طرح آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک در راستای ثبت جهانی است.
خادمی با اشاره به وجود املاک و بناهای مزاحم و غیر اصولی در حریم این اثر تاریخی گفت: مغازه‌های پیرامون پل صفوی ( پل گپ)، وجود بناهای مزاحم، جلوه و نماد قلعه را دچار مشکل کرده بود که پس از سال‌ها توانستیم با تامین اعتبار حدود ۲۰ میلیارد تومان اکثر این واحدها را خریداری و تخریب کنیم.
وی تصریح کرد: فضای آزادشده، پس از تخریب و بازسازی اصولی به محوطه پشت پارک قلعه اضافه می‌شود و محیط گردشگری دلنشینی ایجاد خواهد شد.
استاندار لرستان گفت: تعداد کمی از مغازه‌های اطراف پل صفوی به دلیل اختلاف و مالکان و انحصار ورثه تاکنون خریداری نشده است که امیدواریم این مشکل به زودی حل شود.
خادمی با اشاره به اینکه اجرای این طرح در چند حوزه انجام شده است اضافه کرد: محوطه سازی این بنای تاریخی در حال انجام است و ساماندهی فضای اطراف قلعه فلک الافلاک نیز با تکمیل احداث پادگان جدید سپاه و انتقال پادگان فعلی از اطراف این بنای تاریخی انجام خواهد شد.
استاندار لرستان با اشاره به سفر بهمن ماه نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه به لرستان گفت: در این سفر علاوه بر بازدید از ساختمان در حال احداث سپاه، ۳۰ میلیارد تومان برای قلعه فلک الافلاک نیز تصویب شده است.
از دهه های گذشته دغدغه های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متاسفانه تاکنون برطرف نشده و شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
سایت هایی که در این فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرند براساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود که به همین دلیل ثبت فلک الافلاک در این فهرست، بسیار ارزشمند است.
هر مکان دستکم باید یکی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد که معیارهای فرهنگی عبارت می شود از اینکه مکان مورد نظر باید نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهنده تبادل ارزش های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز، گواهی بی همتا یا دستکم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
همچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
با توجه به این تفاسیر، فلک الافلاک قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما متاسفانه تاکنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است.
طرحی که مصوبه های مختلفی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۳۷۰/۱۰/۱، صورتجلسه کمیته مشورتی ملی در ۱۳۸۰/۲/۲۲، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در ۱۳۸۱/۷/۲، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در ۱۳۸۲/۱۰/۸ و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد.
در همین راستا طی سال های گذشته تملک ساختمان های اطراف و حاشیه قلعه مورد توجه ویژه قرارگرفت و خریداری ساختمان های سپاه و ارتش از سوی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سالیان گذشته در دستور کار قرار داشت که به دلیل کمبود اعتبار تاکنون به طور کامل محقق نشده است.
از جمله موارد موثر برای ثبت آثاری نظیر قلعه فلک الافلاک خرم آباد در میراث جهانی، آزادسازی کامل حریم آن و پرهیز از ساخت و سازهای جدید در اطراف این بنا می باشد که باعث خارج شدن همیشگی این اثر از آثار پیشنهاد شده کشورمان به یونسکو خواهد شد.
مکاتبات آزادسازی قلعه فلک الافلاک مربوط به اوایل دهه ۷۰ است که علاوه بر دستور مقام معظم رهبری مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد و در سفر تمامی هیات دولت ها به استان نیز آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به صورت ملی پرداخت شود چراکه در صورت تحقق این مهم، علاوه بر حفظ و صیانت جهانی از این اثر، توسعه گردشگری اقتصادی استان آغاز می شود.
با درود به همه
ازهمه انجمن های فرهنگی مردم نهادخواهشمندم که با رایزنی بامسئولان میراث فرهنگی وشهری تا پیش از ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک نام سراسر عربی اون رو به نام اصلی وزیبا وایرانی ” دژ شاپورخواست ” تغییربدن
با سپاس از پیشنهاد حضرتعالی