سنگ نوشته خرم آباد

زمان مطالعه این مطلب تنها: 3 دقیقه

سنگ نوشته خرم آبادسنگ نوشته خرم آباد

سنگ نوشته خرم آباد(به لری: به‌رد نوه‌شته)، کتیبه‌ای است که نوشتاری به خط کوفی بر روی آن حک شده است در قسمت جنوبی شهر خرم‌آباد قرار دارد. این سنگ به صورت یک مکعب مستطیل تراشیده شده است و در روی آن راجع به سند مالکیت چرای دام‌های موجود در آن زمان، حک شده است. این سنگ‌نبشته به گونه‌ای ساخته شده است که چهار گوشه آن به سوی آثار باستانی پل شکسته، منارهٔ آجری، فلک‌الافلاک و حوض موسی نشانه رفته است. این سنگ ریشه در کوه دارد و در چند سال اخیر به علت توسعه بلوار شریعتی خرم‌آباد برش داده و جابجا شده است.ارتفاع متون کتیبه دار با احتساب دوپله در چهار ضلع سنگ‌نوشته، ۳۴۴ سانتیمتر است، این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی دورتادور ستون سنگی تحریر شده است که درگذشته به «بردنوشته» معروف بوده است. کتیبه با «بسم‌الله» شروع‌شده و موضوع آن مربوط به‌حکم امیر اسفهسالار کبیر ظهیرالدین و الدوله معین الاسلام طغرل لتکین ابوسعید برسق در خصوص بخشش علف چرا در چراگاه‌های شاپور خواست و ممنوعیت برخی سنت‌هایی ناپسند در عهد سلطنت ملکشاه سلجوقی به تاریخ ۵۱۳ هجری قمری است. سنگ نوشته خرم آباد مربوط به قرن ششم هجری بوده و در تاریخ ۱۱ بهمن ماه ۱۳۳۴ به شماره ۳۹۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سنگ نوشته خرم آباد با وزن هشتاد تن ،قدیمی ترین سند مکتوب مربوط به ملی شدن مراتع در جهان است.

کتیبه یا سنگ‌نوشته به نوشته‌ای گفته می‌شود که بر روی سنگ در حاشیه سردر ساختمان‌ها و یا سایر بناهای تاریخی حک شده باشد.

از ایران باستان سنگ‌نوشته‌های بی‌شماری در نقاط مختلف تاریخی کشور به یادگار مانده است. کتیبه سنگ‌نوشته خرم‌آباد یکی از این کتیبه‌هایکهن و فرهنگی است که افشاگر راز قدمت، تاریخ، فرهنگ و سیر و سلوک سبک زندگی ایرانیان باستان است.سنگ نبشته خرم آباد

رمزگشایی از کتیبه تاریخی در خرم‌آباد

سنگ‌نوشته خرم‌آباد یادمانی فرهنگی و تاریخی به تاریخ ۵۱۳ هجری قمری از قرن ششم هجری است. این اثر مربوط به زمان حمکرانی طغرل تکین ابوسعید از حمکرانان ملک‌شاه سلجوقی در قرن ششم هجری است‌ که حاکم شهر شاپورخواست بوده است.

آل‌ برسق در قرن ششم هجری در لرستان حکومت گسترده و قدرتمندی داشته‌اند و کتیبه سنگ‌نوشته از این گروه در شهر قدیم شاپورخواست(خرم‌آباد کنونی) به یادگار مانده است.

سنگ‌نوشته سندی معتبر بر اثبات موجودیت شهر شاپورخواست در این مکان است که بقایا و عناصر معماری این شهر هنوز هم در چند صد متری جنوب خرم‌آباد در آثاری چون مناره آجری و آسیاب گبری موجود است.

زبان سنگ‌نوشته

کتیبه سنگ‌نوشته به خط کوفی و با زبان فارسی در چهار سطر نوشته شده است. به طوری که سطور دور تا دور سنگ‌نوشته مکعبی شکل را دربر می‌گیرند. بر روی این سنگ‌نوشته قوانین شهر نوشته شده است.

قوانین حک شده بر روی سنگ‌نوشته

از جمله قوانین مهم که بر روی این سنگ‌نوشته حک شده است می‌توان به بخشش علف‌چر یا تعیین محدوده چراگاه برای ایلات در منطقه گرکاه در جنوب شهرخرم‌آباد اشاره کرد و با توجه به اینکه ایل‌راه‌های باستان در عبور از کرگاه ملزم به رعایت قانون حفظ مراتع لرستان برای نسل آینده بودند، این سنگ‌نوشته اولین و کهن‌ترین سند منابع ملی در ایران محسوب می‌شود.

در کنار این قانون، قوانین دیگری از حاکم شهر در آن زمان روی این سنگ‌نوشته به تحریر درآمده است که مردم شهر شاپورخواست در قرن ششم هجری ملزم به اجرای آن بوده‌اند.

سنگ‌نوشته، کتیبه ورودی شهر

در اواخر دهه ۸۰ در قسمت غربی این سنگ‌نوشته بقایای یک دیوار سنگی به‌دست آمد که احتمالاً بیانگر این است که دیوار ورودی شهر در این قسمت بوده است. یعنی کسانی که قصد ورود به شهر شاپورخواست را داشتند ابتدا باید از این دروازه عبور می‌کردند و در بدو ورود با کتیبه قوانین شهر مواجه می‌شدند و ملزم به اجرای این قوانین بودند.

جنس کتیبه سنگ‌نوشته

کتیبه سنگ‌نوشته بخشی از صخره منفرد از کوه مدبه خرم‌آباد است که در حال‌حاضر در کنار جاده‌ سراسری خرم‌آباد به تهران قرار گرفته‌ است و در منظر عموم گردشگران قرار دارد.

ارتفاع سنگ‌نوشته

ارتفاع سنگ نوشته نیز با احتساب دو پله در چهار ضلع آن به حدود ۲ و نیم متر می‌رسد.

این اثر فرهنگی- تاریخی در خیابان شریعتی شهر خرم‌آباد قرار دارد و به شماره ۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع : خبر گزاری ایسنا لرستان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تشخیص ربات نبودن *

ما برای بهتر ارائه دادن خدمات به شما بازدیدکننده محترم از کوکی مرورگر استفاده می کنیم.